Ο επίμονος πληθωρισμός και η αυξητική τάση των τιμών σε συγκεκριμένα προϊόντα

Η επίμονα αυξητική τάση των τιμών σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων (κυρίως τρόφιμα και καταναλωτικά είδη πρώτης ανάγκης), που συνεχίζεται για τρίτη χρονιά, θα πρέπει να οδηγήσει τους οικονομικούς φωστήρες να κάψουν τα πτυχία τους και να κατανοήσουν ότι το οικονομικό δόγμα που ακολουθούν με την πίστη μουτζαχεντίν είναι λανθασμένο και ανεφάρμοστο. Αλλά φυσικά αυτό δεν πρόκειται να γίνει, διότι το ίδιον του δόγματος είναι ότι δεν επιτρέπει την ύπαρξη αντιλόγου, κάτι που εκφράζεται από την προτασούλα εκείνη που συνοψίζει την εφιαλτική σύγχρονη νεοφιλελεύθερη πραγματικότητα: There Is No Alternative, “δεν υπάρχει εναλλακτική”, το οποίο αναφέρουμε συχνά ως ΤΙΝΑ.

Η σίγουρη συνταγή

Ο πληθωρισμός είναι… διαφόρων ειδών και “γεύσεων”. Ο πληθωρισμός που μας ταλαιπωρεί εδώ και δυόμισι χρόνια δεν είναι “πληθωρισμός ζήτησης”. Ο τελευταίος είναι ο πιο εύκολα αντιμετωπίσιμος πληθωρισμός: Σταματάς τις αυξήσεις μισθών, ανεβάζεις τα επιτόκια, βάζεις στοπ στις παροχές και… τσουπ, πάει η υψηλή ζήτηση αφού μειώνονται τα εισοδήματα, πάει και ο πληθωρισμός.

Αυτή είναι η θεωρία. Ο σημερινός πληθωρισμός δεν έχει προκληθεί από υψηλή ζήτηση, διότι τα εισοδήματα (τα πραγματικά εισοδήματα) δεν αυξάνονται πουθενά. Οι αυξήσεις παντού (εκτός της Ελλάδας, θα πούμε στη συνέχεια γι’ αυτό) ακολουθούν τον πληθωρισμό και είναι μικρότερες από τον πληθωρισμό. Ωστόσο, οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Γι’ αυτό και γνωστά για την υπακοή τους στις νεοφιλελεύθερες νόρμες media, όπως ο Economist, ονόμασαν τον πληθωρισμό αυτό «πληθωρισμό απληστίας» (greedflation). O ορισμός του πληθωρισμού απληστίας είναι απλός: Η προσπάθεια εκμετάλλευσης του προϋπάρχοντος πληθωρισμού, προκειμένου να προσποριστούν οι επιχειρήσεις περισσότερα κέρδη.

Τεράστια αποτυχία

Γι’ αυτό και η μαγική συνταγή της αύξησης των επιτοκίων, που χρησιμοποίησαν οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, για να “τιθασεύσουν” τον πληθωρισμό, άργησε πολύ να φέρει αποτελέσματα και, όταν τα έφερε, ήταν μικρότερα από τα αναμενόμενα. Και απέτυχε ΠΛΗΡΩΣ να ελέγξει την έκρηξη των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης και κυρίως στα τρόφιμα, όπου οι αυξήσεις επιμένουν ακόμη και τώρα που ο πληθωρισμός συνολικά έχει πέσει σε λογικά επίπεδα.

Αλυσίδα

Είχαμε περιγράψει το φαινόμενο του πληθωρισμού απληστίας και την “αλυσιδωτή” δομή του σε παλιότερο σημείωμα στη στήλη. Ο greedflation ξεκίνησε λίγο μετά από την έκρηξη του πληθωρισμού που προκάλεσαν οι κερδοσκοπικές κινήσεις στην αγορά ενέργειας. Δηλαδή προκλήθηκε πληθωρισμός απληστίας από… μια πράξη απληστίας εξαρχής! Η απληστία των μεταπρατών ενέργειας έριξε το πρώτο ντόμινο και η συνέχεια ήταν… σωρευτικός πληθωρισμός 15% από το καλοκαίρι του 2021 μέχρι σήμερα. Και πραγματική αύξηση τιμών (γιατί ο πληθωρισμός μετρά και πολλά πράματα που δεν ανεβαίνουν ή ανεβαίνουν ελάχιστα) σε είδη πρώτης ανάγκης, πάνω από 30% διεθνώς και πάνω από 60% στην Ελλάδα!

Η ελληνική ιδιαιτερότητα

Το να πιστεύει κανείς ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων λειτουργεί είναι σαν να πιστεύει στην ύπαρξη του Aϊ Βασίλη. Αυτό ως γενική αρχή. Σε χώρες όπου η αγορά είναι μικρή και την ελέγχουν ελάχιστοι “παίκτες”, όπως είναι η Ελλάδα, το να λες έστω την έκφραση “ελεύθερος ανταγωνισμός” ισοδυναμεί με ξεκαρδιστικό (αλλά κακόγουστο, καθώς οι συνέπειες είναι τραγικές) ανέκδοτο. Τα καρτέλ είναι η πραγματικότητα σε όλες τις οικονομίες του κόσμου, αλλά στην Ελλάδα είναι ένας κανόνας με μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού εξαιρέσεις.

Η κυβέρνηση μπορεί να παριστάνει ότι λαμβάνει μέτρα και έχει το συμφέρον του καταναλωτή κατά νου, αλλά στην πραγματικότητα απλώς κάνει τον τροχονόμο των μεγάλων συμφερόντων και τίποτε περισσότερο. Αυτή είναι η δουλειά της άλλωστε, ακριβώς αυτά τα μεγάλα συμφέροντα την έκαναν κυβέρνηση και τη διατήρησαν ως τέτοια.

Οπότε η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ακόμη χειρότερη απ’ ό,τι διεθνώς. Και υπάρχουν και δευτερεύοντες παράγοντες που δρουν σωρευτικά και επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση – λ.χ. η τεράστια “μαύρη τρύπα” που λέγεται «αδήλωτα έσοδα των ελεύθερων επαγγελματιών», σημαίνει ότι υπάρχει ένα 10-15% του πληθυσμού που έχει δυνατότητες για υψηλή κατανάλωση. Αλλά είπαμε, αυτό είναι δευτερεύων παράγοντας, στην Ελλάδα πάντα υπήρχε αυτή η μερίδα του πληθυσμού που έχει άφθονο “μαύρο” χρήμα για κατανάλωση, αλλά δεν ανέβαιναν τόσο οι τιμές.

Ανησυχούν, λέει

Τα ρεπορτάζ στα “φίλια media” της κυβέρνησης μάς λένε ότι οι κυβερνώντες “ανησυχούν” με την εμμονή της ακρίβειας και τη μείωση των πραγματικών διαθέσιμων εισοδημάτων. Βεβαίως, αν όντως ανησυχούσαν γι’ αυτό, δε θα επέμεναν στις αποτυχημένες νεοφιλελεύθερες συνταγές. Αλλά αντίθετα αυτοί συνεχίζουν καθημερινά και βάζουν νέες “μεταρρυθμίσεις” στο τραπέζι. Μεταρρυθμίσεις που το μοναδικό που δεν κάνουν είναι να βάζουν φραγμούς στην ασύδοτη λειτουργία της αγοράς – αντίθετα, ενισχύουν το κλίμα ασυδοσίας.

Ας πούμε, αν η κυβέρνηση ήθελε όντως να κάνει κάτι για την αισχροκέρδεια, θα φρόντιζε να νομοθετήσει πραγματικούς νόμους ενάντια στα καρτέλ – και στη συνέχεια να τους εφαρμόσει. Ακόμη και το σημερινό εξαιρετικά χαλαρό νομικό πλαίσιο δεν εφαρμόζεται καν!

Μας δουλεύουν κιόλας

Βεβαίως το απολύτως εκνευριστικό του πράγματος είναι ότι οι κυβερνώντες (και τα φίλια media) μας δουλεύουν ανερυθρίαστα. Κόβουν τις προσφορές για να… πέσουν οι τιμές και μας λένε ότι θα… αυξηθούν τα εισοδήματα φέτος και μάλιστα κατά 8%. Πάντως, στην τετραετία Μητσοτάκη, τα ονομαστικά εισοδήματα αυξήθηκαν 5% (μακράν η μικρότερη αύξηση σε ολόκληρη την Ευρώπη, περίπου μισή από τη δεύτερη μικρότερη) και τα πραγματικά εισοδήματα (με την αφαίρεση δηλαδή του πληθωρισμού) έπεσαν 15%. Βεβαίως μιας και ο πληθωρισμός, όπως εξηγήσαμε παραπάνω, είναι μαγική εικόνα, η πραγματική αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 35% μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, αφού η αύξηση των ειδών πρώτης ανάγκης και κυρίως των τροφίμων κινείται πέριξ του 60%.

Success story

Η Ελλάδα λοιπόν αποτελεί ένα πραγματικό success story των νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών. Οι φτωχοί κάθε μέρα γίνονται και φτωχότεροι (και… προστίθενται περισσότεροι στις τάξεις τους), ενώ οι πλούσιοι γίνονται κάθε μέρα πλουσιότεροι.

Μεγάλη επιτυχία!

Γ.Ψ.