Κινδυνεύουν να χάσουν τις περιουσίες τους…στα χαμηλά η κτηματογράφηση στην Κρήτη

Αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν τα ακίνητά τους και αυτά να περιέλθουν στο ελληνικό Δημόσιο φαίνεται πως θα βρεθούν ιδιοκτήτες ακινήτων στην Κρήτη, που δεν έχουν ακόμα προχωρήσει τη διαδικασία κτηματογράφησης, με αποτέλεσμα τα ποσοστά στο νησί να παραμένουν πάρα πολύ χαμηλά, σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. 

Η εικόνα που μεταφέρεται αυτή τη στιγμή είναι ότι σε τοπικό επίπεδο υπάρχουν πάνω από 30.000 εκκρεμότητες και η κατάσταση είναι αρκετά δύσκολο να αντιμετωπιστεί, λόγω του φόρτου εργασίας και της υποστελέχωσης. 

Η Κρήτη, σύμφωνα με τα στοιχεία, δεν έχει ακολουθήσει το κάλεσμα των δηλώσεων κτηματογράφησης τρία χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος, με αποτέλεσμα – πλην του Λασιθίου – να εμφανίζονται στο νησί πολύ χαμηλά ποσοστά δηλώσεων κάτω από 35%. 

Στενεύουν τα περιθώρια 

Με τα χρονικά περιθώρια όμως να στενεύουν και με τις προθεσμίες να τελειώνουν, καθώς στα τέλη Νοεμβρίου του 2024 ολοκληρώνεται ο μεγάλος και πολύχρονος κύκλος της συλλογής δηλώσεων για την κτηματογράφηση όλης της χώρας, στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής έλαβε χώρα έκτακτη σύσκεψη, παρουσία βουλευτών του νησιού, προκειμένου το πρόβλημα να συζητηθεί με τα μέλη του Κοινοβουλίου και τους εκπροσώπους τους και να βρεθεί λύση. 

Τόσο ο υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής κ. Κωνσταντίνος Κυρανάκης, όσο και η διοίκηση του Ελληνικού Κτηματολογίου, επιστρατεύοντας υπουργούς, βουλευτές, συμβολαιογράφους και μηχανικούς του νησιού, χαρακτηρίζουν επιτακτική ανάγκη το να ξεκολλήσει το νησί από τα χαμηλά ποσοστά κτηματογράφησης που παρουσιάζει, τρενάροντας την κτηματογράφηση της χώρας. Προς την κατεύθυνση αυτή λοιπόν, ξεκινά εκστρατεία κινητοποίησης αμέσως μετά το Πάσχα. 

Να σημειωθεί πως, μετά την Κρήτη, χαμηλά ποσοστά στην όλη διαδικασία εμφανίζουν η Κέρκυρα και η Θεσπρωτία, δύο περιοχές όμως για τις οποίες, λόγω προσφυγών στις μελέτες, η κτηματογράφηση ξεκίνησε μόλις τον περασμένο Νοέμβριο και τελευταία έχει ανεβάσει ρυθμούς που, αν συνεχιστούν, θα προσπεράσουν την Κρήτη, που οι δηλώσεις ξεκίνησαν το 2021. 

«Είναι επιβεβλημένο ο κόσμος να κινήσει τη διαδικασία, διότι όσο αδιαφορεί, θα το βρει μπροστά του. Αν μάλιστα αδιαφορήσει παντελώς, τα αγνώστου ιδιοκτήτη ακίνητα, δηλαδή τα αδήλωτα, θα περιέλθουν στην ιδιοκτησία του ελληνικού Δημοσίου», υπογράμμισε ο πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Νομού Ηρακλείου-δικηγόρος, Κώστας Αράπογλου, περιγράφοντας το κακό σενάριο που θα κληθούν να βιώσουν όσοι ιδιοκτήτες ακινήτων δε σπεύσουν να κινήσουν την όλη διαδικασία, επισημαίνοντας πως «αυτό είναι κάτι που έχουμε τονίσει κατ’ επανάληψη ως Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Νομού Ηρακλείου, αλλά και ως Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων». 

Οι παράγοντες που τη δεδομένη στιγμή έχουν ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά των αρμόδιων Αρχών είναι δύο: «Πρώτον, τα χαμηλά ποσοστά που παρουσιάζονται στην κτηματογράφηση, τα οποία σε τοπικό επίπεδο κυμαίνονται κάτω από το 35%. Συγκεκριμένα, χαμηλά ποσοστά σε ό,τι αφορά τον νομό Ηρακλείου και στο πώς προχωρά ή όλη διαδικασία σημειώνονται στην επέκταση των διοικητικών ορίων του Δήμου Ηρακλείου, στον Δήμο Μαλεβιζίου και στον Δήμο Χερσονήσου. Και δεύτερον, στο ότι η διαδικασία τόσο στις περιοχές αυτές όσο όμως και σε άλλες του νησιού χωλαίνει στην υποβολή αρχικών δηλώσεων. Στο ότι δηλαδή με απλά λόγια ο κόσμος δεν ξεκινάει καν τη διαδικασία της κτηματογράφησης, μη γνωρίζοντας τον κίνδυνο που διατρέχει και δεν είναι άλλος από το να χάσει την περιουσία του», ανέφερε ο κ. Αράπογλου. 

Άνοιγμα Κτηματολογικού Γραφείου Κρήτης 

Με την κατάσταση να είναι ασφυκτική και με στόχο να αντιμετωπίσει τις καθυστερήσεις και να “τρέξει” πιο γρήγορα τις διαδικασίες κτηματογράφησης, το Ελληνικό Κτηματολόγιο αναμένεται να προχωρήσει στο άνοιγμα Κτηματολογικού Γραφείου Κρήτης. Το γραφείο θα ανοίξει στο Ηράκλειο τέλη Ιουνίου, πέντε μήνες νωρίτερα από τον αρχικό σχεδιασμό, για να υποστηρίξει την κτηματογράφηση του νησιού με ψηφιακά εργαλεία και όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που έχει πλέον στη διάθεσή του το Κτηματολόγιο. 

«Από το Κτηματολογικό Γραφείο Ηρακλείου, ωστόσο, το τελευταίο διάστημα καταβάλλεται πολύ μεγάλη προσπάθεια, καθώς οι διορθώσεις που γίνονται δε θα μπορούν να γίνουν μετά το τέλος Νοεμβρίου 2024 και το πιθανότερο είναι να μη δοθεί παράταση. Μέχρι τότε, πρέπει όσοι έχουν ακίνητα να ελέγξουν αν τα στοιχεία είναι σωστά στις καταχωρίσεις και επίσης όσοι έχουν οικοδομές σε εξ αδιαιρέτου οικόπεδα, πρέπει να κάνουν διαδικασία ανεξαρτητοποίησης. Προκειμένου, λοιπόν, να αντιμετωπιστούν οι καθυστερήσεις που καταγράφονται στο Κτηματολογικό Γραφείο Ηρακλείου, αλλά και σε άλλα Κτηματολογικά Γραφεία της Κρήτης, εξήγγειλε ο υπουργός ότι θα δημιουργηθεί ενιαίο Κτηματολογικό Γραφείο για τη διευθέτηση υποθέσεων απ’ όλη την Κρήτη», είπε ο πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Νομού Ηρακλείου-δικηγόρος Κώστας Αράπογλου, ενώ ελπίδα όλων είναι το γραφείο αυτό να είναι πλήρως στελεχωμένο, έτσι ώστε να ξεμπλοκάρει η όλη κατάσταση. 

Αδιαφορία 

Μετά το Πάσχα, θα επιστρατευτούν όλες οι δυνάμεις (από τους βουλευτές του νησιού, μέχρι τους τοπικούς φορείς συμβολαιογράφων, δικηγόρων και μηχανικών), προκειμένου να γίνει αντιληπτό ότι οι δηλώσεις πρέπει να επιταχυνθούν και ότι είναι προς όφελος των πολιτών να μην πάνε την τελευταία στιγμή στο Κτηματολόγιο, γιατί μπορεί να χρειαστούν δικαιολογητικά και να προκύψουν εκκρεμότητες που απαιτούν χρόνο για να επιλυθούν. 

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Κτηματολογίου κ. Στέλιος Σακαρέτσιος υποστηρίζει ότι το έλλειμμα κτηματογράφησης είναι περισσότερο από αδιαφορία παρά από πραγματική αδυναμία, παρά το γεγονός ότι στην Κρήτη υπάρχουν κληροτεμάχια που το νομικό καθεστώς απαγορεύει την κατάτμηση και βάζουν εμπόδια στο έργο του Κτηματολογίου. Το νησί παραμένει αρκετά πίσω σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις όχι μόνο πολιτών, αλλά και Δήμων, με αποτέλεσμα να προκαλούνται μεγάλες καθυστερήσεις που στην πράξη τρενάρουν και την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου στα τέλη του 2025, που είναι ο στόχος. 

Ο κ. Σακαρέτσιος επισημαίνει, επίσης, ότι θα πρέπει να γίνει σαφές στους πολίτες ότι, αν δεν πάνε εκείνοι να δηλώσουν τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα, μπορεί κάποιος άλλος να πάει να τα δηλώσει για λογαριασμό τους, κάτι που θα οδηγήσει στη συνέχεια σε δύσβατα δικαστικά μονοπάτια για να πάρουν πίσω την περιουσία τους.

Στις 8 Μαΐου ψηφιοποιούνται υποχρεωτικά όλες οι υπηρεσίες και του γραφείου της Θεσσαλονίκης, που άνοιξε στις αρχές Απριλίου, όπως έγινε αντίστοιχα στην Αθήνα από τις 11 Μαρτίου. Στην Αθήνα, το 95% των πράξεων γίνεται πλέον μόνο ψηφιακά και αυτό έχει αποδεσμεύσει κόσμο (από το προσωπικό που εξυπηρετούσε στον γκισέ, στη σάρωση εγγράφων κ.α.), παρότι ο αριθμός των μεταγραφών ακινήτων μέσα σε μία μέρα παραμένει ακόμη χαμηλός. 

Έτσι, από 6 ταμεία λειτουργεί μόνο ένα και το προσωπικό έχει επιφορτιστεί να κλείνει εκκρεμότητες. Η ψηφιοποίηση σταδιακά θα απενεργοποιήσει και τα “ραντεβού” που κλείνονται μέσω πλατφόρμας, και για τα οποία εκφράζονται παράπονα από πολίτες, καθώς υποστηρίζουν ότι εξαντλούνται αμέσως, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εξυπηρετηθούν.

Ψηφιακό περιβάλλον 

Μετά την εφαρμογή της υποχρεωτικότητας για τις ψηφιακές συναλλαγές, είναι ελάχιστες οι υπηρεσίες που απαιτούν διά ζώσης επισκέψεις στο Κτηματολογικό Γραφείο Αθηνών και αυτές αφορούν μόνο κατασχέσεις, επιδόσεις δικαστικών επιμελητών, σύνθετες πράξεις άνω των 3 ΚΑΕΚ, πράξεις με προθεσμία κ.ά. Γι’ αυτές τις υπηρεσίες με προθεσμία, το γραφείο εξυπηρετεί και χωρίς αριθμό προτεραιότητας. 

Όπως αναφέρει ο κ. Σακαρέτσιος, οι αριθμοί προτεραιότητας ήταν «ένα “παυσίπονο” και όχι η θεραπεία του προβλήματος» των ουρών, που έρχεται με την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών. Και τονίζει ότι η ψηφιοποίηση πάει πολύ καλά, αφού πέρυσι το καλοκαίρι είχαμε 150 ψηφιακές υποβολές ημερησίως και σήμερα έχουμε από 1.100 έως 1.300.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα στην κτηματογράφηση, το Ελληνικό Κτηματολόγιο έχει ενεργοποιήσει το τελευταίο διάστημα και ένα νέο εργαλείο, τον “Ψηφιακό Χάρτη Κτηματογράφησης”, που θα αποτελέσει το κέντρο των πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών. Μέσω του διαδραστικού χάρτη κάθε πολίτης έχει πλέον τη δυνατότητα να παρακολουθεί την πλήρη εξέλιξη της κατάστασης των δικαιωμάτων της περιουσίας του, να εντοπίζει εύκολα τα γεωτεμάχια που του ανήκουν και να υποβάλει στη συνέχεια εύκολα τη δήλωση κτηματογράφησης και τα απαραίτητα δικαιολογητικά ψηφιακά.

Οι αντιρρήσεις 

Στο μεγάλο “αγκάθι” της κτηματογράφησης, αναμένεται να υπάρξουν πρωτοβουλίες και μάλιστα νομοθετικού περιεχομένου και για τις αντιρρήσεις, με σκοπό οι αποφάσεις που εκδίδουν οι αρμόδιες επιτροπές εξέτασης ενστάσεων να είναι οι τελικές και να μη χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία, όπως γίνεται σήμερα. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει ένας μεγάλος όγκος αντιρρήσεων που αναμένεται να αυξηθεί το επόμενο διάστημα. 
Ήδη, για την περιοχή της Αθήνας έχουν εκδοθεί πάνω από 1.000 αποφάσεις, για κάποιες από τις οποίες απαιτούνται μεταβολές χωρικού περιεχομένου, δηλαδή αφορούν αντιρρήσεις που αμφισβητούν ιδιοκτησιακά δικαιώματα και εδώ χρειάζονται εργαλεία από την πλευρά του Κτηματολογίου, που να διευκολύνουν τις διαδικασίες και να ξεκαθαρίζει όσο γίνεται συντομότερα το τοπίο των δικαιωμάτων.
 

ΦΕΥΓΟΥΝ… ΟΙ ΑΓΟΡΑΣΤΕΣ

Έως και 3 χρόνια για να γίνει μια πράξη 

Τα στάδια που η διαδικασία της κτηματογράφησης απαιτεί να ακολουθηθούν είναι τα εξής: συλλογή των στοιχείων, ανάρτηση η οποία έχει γίνει ήδη στους υπόλοιπους δήμους της ενδοχώρας του νομού Ηρακλείου και στο Λασίθι και υποβολή ενστάσεων. Όταν ολοκληρωθεί η επεξεργασία των ενστάσεων, στη συνέχεια περνάει στο Κτηματολογικό Γραφείο όπως αυτό που λειτουργεί στην παραλιακή λεωφόρο του Ηρακλείου, που αφορά στον Δήμο Ηρακλείου και συγκεκριμένα στα παλιά διοικητικά του όρια. 
Σε ό,τι όμως αφορά τη λειτουργία του Κτηματολογικού Γραφείου Ηρακλείου, για να καταχωριστεί μια πράξη μπορεί να χρειαστούν και τρία χρόνια! Διαδικασία χρονοβόρα, που παραγκωνίζει την αγοραπωλησία, διότι αν για μια διόρθωση χρειάζεται τόσο καιρό, πράγμα που κατ’ επέκταση καθυστερεί την ολοκλήρωση του συμβολαίου, ο επίδοξος αγοραστής αποθαρρύνεται και στρέφει αλλού το ενδιαφέρον του… Πολύ δε περισσότερο όταν πρόκειται για ξένους αγοραστές, οι οποίοι έχουν συνηθίσει οι αγοραπωλησίες στις χώρες τους να γίνονται μέσα σε δύο ώρες και όχι σε… τρία χρόνια. 
Οι καθυστερήσεις αυτές, συν τοις άλλοις, δημιουργούν και κοινωνικά προβλήματα, για να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο και τις περιπτώσεις υποψήφιων αγοραστών ακινήτων που ενώ δίνουν προκαταβολές, φτάνουν τελικά στο σημείο να μη γίνει το συμβόλαιο και έτσι χάνουν τα λεφτά που έδωσαν, με τον κ. Αράπογλου να σημειώνει πως «είτε προσύμφωνο κάνεις, είτε ιδιωτικό συμφωνητικό, αν δώσεις μια προκαταβολή δεν αποκτάται η κυριότητα του ακινήτου. Αυτό συμβαίνει μόνο στο οριστικό συμβόλαιο». 

Μία προϊσταμένη για δύο υπηρεσίες 

Υποστελέχωση, αυξημένος φόρτος εργασίας και καθυστερήσεις 

Η προϊσταμένη του Κτηματολογίου Ηρακλείου είναι ταυτόχρονα και προϊσταμένη του Υποθηκοφυλακείου, ενώ το λιγοστό προσωπικό που στελεχώνει αυτή τη στιγμή την υπηρεσία όσο και να το προσπαθεί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον τεράστιο φόρτο εργασίας και τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες.

Η δουλειά τους, βέβαια, γίνεται ακόμα πιο δύσκολη και απαιτητική όταν κάθε λίγο και λιγάκι αλλάζουν όσα θεωρούνταν μέχρι πρότινος δεδομένα αναφορικά με τις διαδικασίες, τα δικαιολογητικά και τα χαρτιά που απαιτούνται για κάθε πράξη, οπότε όλα πρέπει να ξεκινήσουν ξανά από την αρχή. Πολίτες, εργαζόμενοι στις υπηρεσίες, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί κ.λπ. μπερδεύονται σε μια τέτοια περίπτωση και μπλέκονται ακόμα πιο πολύ στα “γρανάζια” της γραφειοκρατίας. Και έτσι εκεί που όλα θα έπρεπε όσο η τεχνολογία προχωρά και εξελίσσεται να γίνονται πιο απλά και πιο εύκολα, η υποστελέχωση από τη μια και τα νέα δεδομένα από την άλλη προκαλούν έντονη νευρικότητα και κωλυσιεργία. 

«Από τον Δεκέμβριου του 2010, οπότε και ξεκίνησε να λειτουργεί το Κτηματολογικό Γραφείο, είναι υποστελεχωμένο.

Αποτέλεσμα αυτού είναι εκατομμύρια δικαιωμάτων να βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Η προϊσταμένη αυτή τη στιγμή κάνει πολύ φιλότιμες προσπάθειες, όπως και το υπάρχον προσωπικό. Τη στιγμή που παράλληλα απαιτείται πολύ μεγάλη γραφειοκρατική διαδικασία για τη διόρθωση λαθών που είχαν γίνει από την αρχική κτηματογράφηση, η οποία ήταν πλημμελής», τόνισε η αντιδήμαρχος Πολεοδομίας του Δήμου Ηρακλείου Στέλλα Αρχοντάκη και ως τέως συμβολαιογράφος, προσθέτοντας πως «και η Πολεοδομία με τη σειρά της δέχεται αυτή τη στιγμή μεγάλη πίεση, γιατί τα δικαστήρια που γίνονται κατά του Δημοσίου ζητούν από την Πολεοδομία να γνωμοδοτήσει αν έχει δικαιώματα ο Δήμος ή όχι στις υποθέσεις που έχουν κατατεθεί και έτσι δημιουργείται σε όλες τις εμπλεκόμενες με τις περιπτώσεις αυτές υπηρεσίες πολύ μεγάλος φόρτος εργασίας». 

Εν κατακλείδι, το συμπέρασμα, όπως λέει η κ. Αρχοντάκη, είναι πως «όλο αυτό δε βοηθάει ούτε στις συναλλαγές, ούτε στην επιχειρηματικότητα. Και αν δεν προχωρήσουν οι διαδικασίες αυτές, δεν μπορούν να δοθούν οικοδομικές άδειες, οι ενδιαφερόμενοι δε θα μπορούν να πάρουν δάνεια και τελικά δε θα δύνανται να χτίσουν». 

Έτσι, τόσο οι ιδιοκτήτες ακινήτων όσο και οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές είναι εγκλωβισμένοι σε έναν απίστευτο γραφειοκρατικό κυκεώνα, και σε υπηρεσίες ορφανές από προσωπικό, με τις αγοραπωλησίες ακινήτων να μένουν κατά συνέπεια στάσιμες και με την κτηματαγορά στην Ελλάδα και δη στην Κρήτη να υποφέρει…