Ηράκλειο: Με συννεφιά και ψιλόβροχο το σούβλισμα του οβελία – Τηρήθηκε το έθιμο με τα οφτά και αντικριστά στις αυλές (vid)

Όσοι ξύπνησαν νωρίς σήμερα Κυριακή του Πάσχα και αντίκρισαν τον μαυρισμένο από τα σύννεφα ουρανό και τις κατά τόπους καταιγίδες, θα σκέφτηκαν αμέσως τη ματαίωση των σχεδίων τους για σούβλισμα του οβελία σε πολλά χωριά και πόλεις της Κρήτης. Ωστόσο ο καιρός από μουντός και βροχερός άρχισε σιγά – σιγά να “μαλακώνει”, και έτσι το παραδοσιακό έθιμο του σουβλίσματος τηρήθηκε κατά γράμμα και αυτήν τη φορά σε διάφορες περιοχές του νησιού… έστω και με λίγα σύννεφα ή λίγο ψιλόβροχο…

Στις παρέες στην εξοχή και τις αυλές των σπιτιών οι σούβλες είχαν την τιμητική τους και φέτος, ενώ δεν έλειψαν και τα κοψίδια στα κάρβουνα, οι σεφταλιές, το κοκορέτσι… αλλά και το αντικριστό! Και φυσικά με τη συνοδεία κρασιού και άλλων παραδοσιακών εδεσμάτων που η μέρα… προστάζει να καταναλωθούν.  

Δείτε φωτογραφίες από το παραδοσιακό σούβλισμα του οβελία όπως τηρήθηκε στα χωριά του Ηρακλείου Άγιος Σίλας και Άγιος Βλάσης:

Αναφορικά με την προέλευση και το συμβολισμό του εθίμου του σουβλίσματος του οβελία, επικρατούν δύο εξηγήσεις που θέλουν τις ρίζες του εθίμου αφενός στο εβραϊκό Πάσχα και αφετέρου στην αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ο αμνός συμβολίζει τον Χριστό, διότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει τον Ιησού με τον αμνό Θεού που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου. Για αυτό και ο Χριστός ονομάστηκε από τον Ιωάννη τον Προδρόμο ως ο «αμνός ο αίρων την αμαρτία του κόσμου».

Σύμφωνα με τη λαογραφία, η συνήθεια να σουβλίζουμε αμνοερίφια είναι ξενόφερτη, ενώ η σφαγή τους θεωρείται έθιμο εβραϊκό. Το Πάσχα είναι ιερή γιορτή των Εβραίων καθώς τους θυμίζει την έξοδο από την αιγυπτιακή δουλεία. Οι Εβραίοι ποιμένες για να ευχαριστήσουν το Θεό για την απελευθέρωσή τους θυσίαζαν αρνιά. Όταν οι Χριστιανοί καθιέρωσαν το Πάσχα ως δική τους γιορτή, πήραν μαζί και το έθιμο της σφαγής αρνιού. Για τους Ιουδαίους, το αρνί σημαίνει το εξιλαστήριο θύμα. Το θυσιαζόμενο αρνί λοιπόν γίνεται οβελίας (ψήνεται δηλαδή στη σούβλα), συμβολίζοντας τον αμνό του Θεού που θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα.

Οι αρχαίοι Έλληνες, 40 ημέρες μετά τον θάνατο των συγγενών τους, μαγείρευαν δίπλα από τον τάφο. Πίστευαν ότι στο γεύμα που δίνεται μετά την ταφή και στο μνημόσυνο συμμετέχει και ο ίδιος ο νεκρός. Έψηναν αρνιά σε εστίες, έπιναν κρασί και χόρευαν για να τον τιμήσουν. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι κλέφτες και οι αρματολοί, όταν έκαναν ανακωχή, σούβλιζαν αρνιά, λέγοντας ότι ο Χριστός θα χαρίσει την «ανάσταση» και στο πολύπαθο γένος τους.

Η Ανάσταση του Κυρίου

«Η εορτή των εορτών» για τη Χριστιανοσύνη είναι η Ανάσταση του Κυρίου.

«Πάσχα» στα Εβραϊκά σημαίνει: διάβαση, πέρασμα. Είναι εβραϊκή γιορτή εις ανάμνηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, της θαυματουργού διαβάσεως της Ερυθράς Θάλασσας υπό τον Μωυσή και της σωτηρίας τους από τη δουλεία του Φαραώ. Για τους Χριστιανούς σημαίνει τη λύτρωση από την αμαρτία και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Ο Χριστός θυσιάστηκε την ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, που εκείνο το έτος έτυχε Σάββατο και αναστήθηκε μετά το Σάββατο, «τη μια των σαββάτων», δηλαδή την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε Κυριακή.

Το απόγευμα της Κυριακής τελείται στις εκκλησίες ο «Εσπερινός της Αγάπης» ή Δεύτερη Ανάσταση (σε πολλούς ναούς, ειδικά στην Κρήτη, τελείται το πρωί). Λέγεται έτσι διότι οι Χριστιανοί παλαιότερα αντάλλασσαν μεταξύ τους το Φιλί της Αγάπης. Διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη (κ19-25), που αναφέρεται στην εμφάνιση του Χριστού μετά την Ανάστασή του στους μαθητές του. Ο Θωμάς, που δεν ήταν παρών, δεν πείθεται για το γεγονός και ζητά αποδείξεις. Το Ευαγγέλιο αυτό, όπου είναι δυνατό, διαβάζεται σε πολλές ξένες γλώσσες.

Νωρίτερα, στις εκκλησίες, από τις 11 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τελούνται η ακολουθία της παννυχίδος, ο όρθρος και η λειτουργία του Πάσχα. Τα πρώτα λεπτά της Κυριακής του Πάσχα, αμέσως μόλις ο ιερέας εκφωνήσει το «Χριστός Ανέστη!», ο τόπος σείεται από τα βεγγαλικά, τις κροτίδες, ενώ δεν λείπουν οι πυροβολισμοί στον αέρα («μπαλοθιές»). Νωρίτερα, οι πιστοί ανάβουν τις λαμπάδες τους με το Άγιο Φως, μετά την πρόσκληση του ιερέα «Δεύτε λάβετε φως». Τα δύο αυτά εκκλησιαστικά γεγονότα συγκροτούν την «Τελετή της Αναστάσεως». Διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Μάρκου (ιστ’ 1-8), που αναφέρεται στην Ανάσταση του Κυρίου.