Οι νέες ανάγκες υγείας το 2023 είναι διαφορετικές!
Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε είχαμε την χαρά να παρακολουθήσουμε για 9η χρονιά τις εργασίες της διημερίδας «Διεπιστημονική εκπαίδευση για τη θεραπεία των νεοπλασματικών νοσημάτων» που συνδιοργανώνεται από το Ογκολογικό τμήμα του Βενιζέλειου ΓΝ Ηρακλείου και την Ογκολογική κλινική του Νοσοκομείου Χανίων. Πριν 13 χρόνια, μετά από μία δεκαετία προσφοράς στην Ογκολογική κλινική του ΠΑΓΝΗ, μου έγινε πρόταση από τον αγαπητό συνάδελφο και φίλο Νίκο Ανδρουλάκη που ανέλαβε θέση Συντονιστή Διευθυντή στο ΒΓΝΗ, να οργανώσουμε μαζί το Ογκολογικό τμήμα του νοσοκομείου. Ήταν τα πιο καθοριστικά χρόνια της καριέρας μου. Μόλις είχα επιστρέψει από το εξωτερικό και βρεθήκαμε μαζί να πολεμάμε να στήσουμε μια πολύ απαιτητική κλινική σε ένα νοσοκομείο που αγαπήσαμε όχι μόνο εμείς αλλά και η κοινωνία του Ηρακλείου και της Κρήτης ολόκληρης. Ο στόχος επιτεύχθηκε μέσα από αντιξοότητες, με σκληρή δουλειά. Μετά από 13 χρόνια, η κλινική υπηρετεί με ήθος, αφοσίωση και επιστημονική επάρκεια, τους ογκολογικούς ασθενείς του νησιού μας. Αυτό το νοσοκομείο που αγαπούν γιατροί, νοσηλευτές και ασθενείς σήμερα δοκιμάζεται από την υποστελέχωση και την ένδεια πόρων.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε τον κ. Γ. Μοσχοβάκη, διευθυντή πληροφορικής της 7ης ΥΠΕ, να μας αναλύει το «Ολοκληρωμένο πρόγραμμα φροντίδας Αιματολογικών και Ογκολογικών ασθενών» που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται σε 12 νοσοκομεία στη χώρα μας. Στην ψηφιακή εποχή, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, το Βενιζέλειο, είναι στη δημοσιότητα για τους λάθος λόγους!
Ενάντια σε αυτό το κλίμα θα συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε!
Γιατί ο μόνος τρόπος να πετύχει το όραμα σου, είναι να κάνεις μεγάλα όνειρα!
Οι νέες ανάγκες υγείας το 2023 είναι διαφορετικές!
Νέες ανάγκες υγείας προέκυψαν κυρίως λόγω του τρόπου ζωής, της οργάνωσης της κοινωνίας, των νέων τεχνολογιών, της αυξανόμενης πολυπλοκότητας και των αυξημένων προσδοκιών των πολιτών από το σύστημα υγείας. Πιο συγκεκριμένα:
• Οι πολίτες/ασθενείς επιζητούν συμμετοχή στις αποφάσεις και ενεργό ρόλο στην παροχή των υπηρεσιών υγείας. Μέχρι σήμερα το ΕΣΥ έχει υποτιμήσει τις επιθυμίες των πολιτών και τις σχέσεις τους με το σύστημα. Το σύστημα πρέπει να ενθαρρύνει την παροχή σωστής πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κινήτρων. Οι πολίτες δεν επιθυμούν μόνο υπηρεσίες, αλλά λύσεις στα προβλήματα υγείας με την συμμετοχή των συλλόγων ασθενών.
• Η επιδημία των χρόνιων παθήσεων: περισσότερο από το 50% του πληθυσμού πάσχει από μία τουλάχιστον χρόνια πάθηση. Για την αντιμετώπιση τους δαπανώνται πάνω από το 80% των συνολικών πόρων υγείας (4 χρόνιες παθήσεις, καρδιαγγειακές νόσοι, διαβήτης, αναπνευστικά νοσήματα και κοινοί καρκίνοι, προκαλούν τους 3 στους 5 θανάτους και κοστίζουν το 50% των συνολικών δαπανών υγείας). Εκτιμάται ότι τo 80% των επισκέψεων στους οικογενειακούς γιατρούς οφείλονται σε χρόνιους ασθενείς, όπως επίσης και το 60% των ημερών νοσηλείας στα νοσοκομεία.
• Η πρόληψη: Υψηλό ποσοστό των χρόνιων παθήσεων προλαμβάνονται, πχ το 80% των καρδιοπαθειών, των εγκεφαλικών και του διαβήτη, όπως και το 40% των καρκίνων. Το 20% των ασθενών με καρκίνο διαγιγνώσκονται στα επείγοντα. Κάθε “εύκολη” εισαγωγή σε νοσοκομείο θα πρέπει να θεωρείται ως αποτυχία της ικανότητας να ανιχνευθεί, να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί αρκετά νωρίς.
• Η ακριβής και γρήγορη διάγνωση: Σημειώνεται μεγάλη καθυστέρηση στη σωστή διάγνωση ενώ το 10% των θανάτων οφείλονται σε διαγνωστικά σφάλματα.
• Η πρόσβαση στις απαραίτητες υπηρεσίες: Οι πολίτες πρέπει να έχουν εύκολη και άμεση πρόσβαση όπου και αν είναι και όταν τις χρειάζονται.
• Η ευημερία των ηλικιωμένων: Αυξάνει ο πληθυσμός τους, συνεπώς χρειάζονται γηριατρικές υπηρεσίες για προβλήματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας .
Στο ΕΣΥ, η επέλαση της επιδημίας του COVID-19 μονοπώλησε τη συζήτηση για την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις ανάγκες της επιδημίας, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα όλα τα δομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε και θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει,αν δεν ορθολογικοποιηθεί και μεταρρυθμιστεί. Το πέρασμα της επιδημίας προκάλεσε τεράστια προβλήματα όσον αφορά στο κοινωνικό κόστος, κυρίως στις ζωές που χάθηκαν, στην οικονομία και στην περίθαλψη ασθενών με άλλα νοσήματα.
Υπάρχουν όμως και οι θετικές επιπτώσεις τις οποίες πρέπει να αξιοποιηθούν:
Αναγνωρίστηκε ταυτόχρονα η μεγάλη προσφορά των εργαζομένων στο ΕΣΥ, όχι μόνο των γιατρών (θετικές γνώμες 61%, ίδια 32%, χειρότερη 1%) αλλά και των νοσηλευτών, των τραυματιοφορέων, των άλλων εργαζόμενων και επιστημόνων. Αυξήθηκε στην κοινωνία η πίστη και η εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στον ορθολογισμό, η επιστημονική ενημέρωση έγινε καθολικά αποδεκτή από τους πολίτες- ιδιαίτερα στην πρώτη φάση της επιδημίας και πριν τη χρήση των εμβολίων. Οι επιστημονικές εισηγήσεις και οι επισημάνσεις καθώς και η επιστημονική γνώση λήφθηκαν σοβαρά υπόψη στη χάραξη των πολιτικών, οι οποίες πρέπει πια να λάβουν υπόψη την αποτελεσματικότητα της ταχείας λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων, του συντονισμού και της διατομεακής συνεργασίας. Η ευρεία χρήση των νέων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση της επιδημίας και η συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων της, αλλάζει και τη θεώρηση για το μοντέλο παροχής των υπηρεσιών υγείας.
Οι νέες προκλήσεις στη ζήτηση υπηρεσιών υγείας:
• Η συνειδητοποίηση ότι υγεία δεν σημαίνει μόνο περίθαλψη.
• Η αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτών: Στους πολίτες πρέπει να δοθεί η ευκαιρία να κατανοήσουν καλύτερα τι θα τους διατηρήσει υγιείς. Η αλλαγή του τρόπου ζωής που θα αποφέρει μείωση (πρόληψη) κυρίως των χρόνιων παθήσεων και των επιπλοκών τους και βελτίωση της ποιότητας ζωής, απαιτεί την αλλαγή συμπεριφοράς από τους πολίτες. Οι μονάδες του ΕΣΥ πρέπει να εμπλουτιστούν και με τους αντίστοιχους επιστήμονες, για να αξιοποιηθούν οι γνώσεις τους, ώστε να προσφέρουν ειδικά, εξατομικευμένα προγράμματα υποστήριξης.
• Οι επιπτώσεις της πανδημίας. Πρέπει επίσης να αξιολογηθούν και οι επιπτώσεις των νέων συνηθειών που αποκτήθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας (εγκλεισμός, κανόνες υγιεινής, μείωση επισκέψεων και εισαγωγών σε νοσοκομεία , εμπιστοσύνη σε επιστήμονες, χρήση ψηφιακής τεχνολογίας).
• Η απάλειψη των κοινωνικών παραγόντων και πρακτικών που επιβαρύνουν την υγεία (ανισότητες).
• Οι επιδημίες:(μεταδοτικές και μη) : Τα συστήματα υγείας δεν ήταν προετοιμασμένα κατάλληλα, ούτε οι επιδημίες πρόκειται να εξαλειφθούν.
• Η BINC εποχή: το χάσμα μεταξύ των υλικών και των κοινωνικών τεχνολογιών (θεσμών) διευρύνεται, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας. Οι υλικές τεχνολογίες: τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας και της γενετικής (Β), της πληροφορικής και των big data (Ι), της νανοτεχνολογίας (Ν) και της γνωστικής επιστήμης, της τεχνικής νοημοσύνης και των σκεπτόμενων μηχανών (C), προηγούνται κατά πολύ των κοινωνικών θεσμών, όπως ο ρόλος του Υπουργείου Υγείας, το σύστημα της οργάνωσης/διοίκησης καθώς και της αποζημίωσης των υπηρεσιών υγείας και της εκπαίδευσης του προσωπικού.
Η ψηφιακή εποχή και οι εφαρμογές, όπως ο ηλεκτρονικός φάκελος, η τηλεϊατρική, η εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών, η συνεχής παρακολούθηση των ζωτικών και άλλων λειτουργιών των ασθενών (με εμφυτεύματα), τα νέα διαγνωστικά τεστ για γρήγορες και ακριβείς διαγνώσεις και για εξατομικευμένες θεραπείες, ο (προ)γεννητικός έλεγχος και η διόρθωση γενετικών ανωμαλιών, βοηθούν σημαντικά το έργο των γιατρών και αλλάζουν το μοντέλο της παροχής των υπηρεσιών υγείας.
Ο σκοπός του ΕΣΥ είναι να υπηρετεί τους ασθενείς του, να εκπαιδεύει τους εργαζόμενους και να αναπτύσσει την επιστήμη. Χρειάζονται ριζικές μεταρρυθμίσεις για να επανέλθει στον δρόμο του. Οι αλλαγές δεν πρέπει να περιοριστούν στις δομικές και στις διοικητικές. Για να πετύχουν απαιτείται πεφωτισμένη ηγεσία, που θα ηγηθεί των απαραίτητων αλλαγών, σε πολιτικό επίπεδο.
Είναι ο κατάλληλος χρόνος και η μεγάλη ευκαιρία. Η ιστορία δείχνει ότι μεγάλες αλλαγές πραγματοποιήθηκαν μετά από μεγάλες καταστροφές ή/και κρίσεις. Η απόκτηση της εμπιστοσύνης και η αναγνώριση από τους πολίτες είναι ισχυρό κίνητρο για αλλαγές.
Οι διασυνδέσεις και συγχωνεύσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ νοσηλευτικών ιδρυμάτων στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Ειδικότερα, μετατράπηκαν σε αποκλειστικά διοικητικές συνενώσεις (κοινοί Διοικητές και Διοικητικά Συμβούλια), με τις υπηρεσίες και βασικές λειτουργίες των νοσοκομείων να παραμένουν αποκομμένες μεταξύ τους, παρά τις σχετικές νομοθετικές προβλέψεις στην ιατρική και νοσηλευτική, αλλά κυρίως στη διοικητική-οικονομική και τεχνική-ξενοδοχειακή υπηρεσία. Για παράδειγμα, συνενωμένα νοσοκομεία, που ανήκουν στον ίδιο οργανισμό, εφαρμόζουν ξεχωριστές διαδικασίες προμηθειών, χρησιμοποιούν διαφορετικά πληροφοριακά συστήματα, δεν διαχειρίζονται από κοινού το προσωπικό.
Έτσι, δεν υπήρξε εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας και εύρους δραστηριοτήτων που εξ ορισμού υπάρχουν ως στόχευση σε στρατηγικές συνεργασίες τέτοιου τύπου. Και επιπλέον δημιούργησαν αρκετά επικοινωνιακά προβλήματα στους ασκούντες πολιτική υγείας, καθότι οι κινήσεις αυτές (σχεδόν) πάντα θεωρούνταν ότι υποβαθμίζουν τις μικρότερου μεγέθους εμπλεκόμενες μονάδες υγείας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί την ποιότητα, την ασφάλεια και την προσβασιμότητα του συστήματος υγείας, ως απαραίτητους ενδιάμεσους στόχους προκειμένου να επιτευχθούν οι πρωταρχικοί στόχοι για βελτίωση της υγείας του πληθυσμού, η ανταπόκριση στις προσδοκίες του και η κοινωνικο-οικονομική προστασία.
Σε αυτό το πλαίσιο χρειάζονται άμεσα πολιτικές αποφάσεις που θα βγάλουν από το αδιέξοδο όχι μόνο το Βενιζέλειο, αλλά και όλα τα νοσοκομεία της Κρήτης.
Ας καθίσουμε όλοι γύρω από το τραπέζι και ας μάθουμε να ακούμε!
Να ακούμε τις ανάγκες των συμπολιτών μας και να αναλάβουμε την ευθύνη!
Τα συστήματα υγείας δεν είναι διαχρονικά αξιόπιστα και αποτελεσματικά.
Τα συστήματα υγείας καθορίζονται από τις κοινωνικές και επιδημιολογικές συνθήκες κάθε περιόδου και απαιτούν συνέργειες!
Πρέπει να φτιάξουμε συστήματα που θα μπορούν να υποδεχθούν τις ανάγκες της σύγχρονης ιατρικής και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας μας!
Ο ρόλος μας είναι κομβικός γιατί θα αποτελέσει καλή πρακτική για την συνδιαμόρφωση με τους πολίτες ενός αποτελεσματικού συστήματος υγείας που θα σέβεται τους λειτουργούς του και τους ωφελούμενους.
Γιατί η υγεία είναι πάνω από όλα!!
Γεωργία Μηλάκη
Παθολόγος Ογκολόγος
Δαιδάλου 36
Ηράκλειο
Tel/Fax: +30 2810334221
Mob: +30 6977998654
Email: [email protected]
