Η πολύμηνη Οδύσσεια του Οτσαλάν, το διπλωματικό χάος και η παράδοση στους Τούρκους μέσω… Κένυας

Ο Οτσαλάν, ως επικηρυγμένος από τις τουρκικές αρχές έβρισκε καταφύγιο κατά κανόνα σε αραβικές χώρες. Το 1998 βρίσκεται στη Συρία, το καθεστώς της οποίας δέχεται ισχυρές πιέσεις από Αμερικανούς και Τούρκους να σταματήσει την στήριξή στο PKK. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1998 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν εγκαταλείπει τη Συρία προς άγνωστη κατεύθυνση.

Η πρώτη άφιξη στην Ελλάδα

Το αεροσκάφος των Συριακών Αερογραμμών προσγειώνεται στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 9 Οκτωβρίου 1998. Η άφιξη του ηγέτη του PKK προκαλεί πονοκέφαλο στην κυβέρνηση Σημίτη, η οποία κάνει σαφές ότι δεν θα τον δεχθεί στη χώρα. Το αεροσκάφος παραμένει για λίγες ώρες στο Ελληνικό, ανεφοδιάζεται και αναχωρεί για τη Μόσχα.

Για τρεις μέρες υπάρχουν πολλές μυστικές επαφές αξιωματούχους πολλών ευρωπαϊκών χώρων, που αρνούνται να τον δεχθούν. Τελικά το αεροσκάφος του μεταφέρει τον ηγέτη του PKK αναχωρεί στις 12 Οκτωβρίου 1998 για τη Ρώμη. Δεν θα προσγειωθεί όμως εκεί, τα ίχνη του χάνονται για σχεδόν ένα μήνα και οι πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τον θέλουν να παραμένει κρυμμένος μεταξύ Αρμενίας και Ρωσίας.

Η διπλωματική κρίση Ιταλίας – Τουρκίας

Η προσγείωση στη Ρώμη θα γίνει έναν μήνα μετά, στις 12 Νοεμβρίου, όπου θα συλληφθεί στο αεροδρόμιο Φιουμιτσίνο. Η σύλληψή του ανακοινώνεται από τον υπουργό Εξωτερικών Λαμπέρτο Ντίνι, ως καταζητούμενου για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, Στη Ρώμη και σε πολλές άλλες ιταλικές πόλεις χιλιάδες Κούρδοι διαδηλώνουν υπέρ του ηγέτη τους. Η Τουρκία απειλεί την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του. Η διπλωματική κρίση ξεσπά η Τουρκίας πιέζει τη Ρώμη, πλην όμως ο ιταλός πρωθυπουργός, Μάσσιμο Ντ’ Αλέμα, εμφανίζεται αποφασισμένος να μην υποκύψει στις πιέσεις και κάνει σκληρή δήλωση κατά των τουρκικών παρεμβάσεων. Οι αρχές απορρίπτουν το αίτημα των Τούρκων για έκδοση και αποφασίζουν στις 20 Οκτωβρίου να τον αφήσουν ελεύθερο, με την αιτιολογία ότι το ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την έκδοση ατόμων σε χώρα που εφαρμόζει ακόμη τη θανατική ποινή. Στις 22 Νοεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση απαντά και απειλεί ευθέως με μποϊκοτάζ των ιταλικών προϊόντων αν δεν παραδοθεί ο Οτζαλάν.

Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Σαντέρ αντιδρά στις τουρκικές δηλώσεις και στις 24 Νοεμβρίου 1998 απειλεί με αντίποινα τους Τούρκους, αν υπάρξει μποϊκοτάζ στα ιταλικά προϊόντα. Τελικά η ένταση εκτονώνεται, ο Οτζαλάν δίνει κάποιες συνεντεύξεις, στις οποίες αφήνει αιχμές για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης.

Το θρίλερ από τη Ρώμη στην Αθήνα

Η απόφαση της ιταλικής δικαιοσύνης να τον αφήσει ελεύθερο δημιουργεί ένα νέο θρίλερ. Κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται Οτσαλάν, αν παραμένει στην Ιταλία ή αναχώρησε. Το μυστήριο λύνεται στις 15 Ιανουαρίου, όταν αναχωρεί αιφνιδιαστικά από την ιταλική πρωτεύουσα δημιουργώντας ένα νέο θρίλερ καθώς κανείς δεν ξέρει τον προορισμό του. Ακούγονται σενάρι για τη Ρωσία, την Ελλάδα, την Αρμενία και αλλού.

Στις 29 Ιανουαρίου ο απόστρατος πλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, Αντώνης Ναξάκης, σύμφωνα όσα ομολόγησε ο ίδιος, αναλαμβάνει, χωρίς προηγούμενη επαφή με την ελληνική κυβέρνηση, την πρωτοβουλία να μεταφέρει τον Οτζαλάν και τους συντρόφους του στην Ελλάδα, με ιδιωτικό αεροσκάφος, από το Μινσκ της Λευκορωσίας. Ο Ναξάκης ειδοποιεί τον τότε Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Θεόδωρο Πάγκαλο και στη συνέχεια κρύβει τον Οτζαλάν στο σπίτι του, αφού προηγουμένως φιλοξενείται για ένα βράδυ στο σπίτι της συγγραφέως-ποιήτριας, Βούλας Δαμιανάκου, στη Νέα Μάκρη.

Η μεταφορά στην Κένυα

Στις 31 Ιανουαρίου ξεκινά ένα ακόμα ταξίδι- θρίλερ. Το αεροπλάνο που τον μεταφέρει περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, την οποία δεν παίρνει. Η Ολλανδία δηλώνει ότι δεν τον δέχεται, το ίδιο και η Ελβετία. Από το Μινσκ της Λευκορωσίας ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.

Τελικά στις 2 Φεβρουαρίου 1999 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν βρίσκεται στην Κένυα και κρύβεται στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη, Γεωργίου Κωστούλα, μαζί με τους συντρόφους του. Τον συνοδεύει και ο Έλληνας ταγματάρχης της Ε.Υ.Π. Σάββας Καλεντερίδης που είχε παρουσιαστεί ως σωματοφύλακάς του.

Την ίδια μέρα η κυβέρνηση της Άγκυρας καλεί τους πρεσβευτές της Σουηδίας, της Νορβηγίας και του Βελγίου και τους ζητά να μη δεχτούν οι χώρες τους τον Οτζαλάν, ο οποίος εκείνη τη χρονική στιγμή είναι άγνωστο πού βρίσκεται. Στις 13 Φεβρουαρίου, στην Κένυα, φτάνει ο Έλληνας δικηγόρος του Οτζαλάν, Φαήλος Κρανιδιώτης, ο οποίος συζητά με τον Κούρδο ηγέτη και τον Έλληνα πρέσβη και επιστρέφει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια. Προς στιγμήν ο Οτζαλάν σκέφτεται να παραδοθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Οι Κενυάτες είπαν ότι ήθελαν να βοηθήσουν τον Οτσαλάν να φύγει από τη χώρα προς την Ολλανδία σε συνεργασία με την Ελλάδα. Ετοιμάστηκαν τα αυτοκίνητα που θα μετέφεραν τον Κούρδο ηγέτη, αλλά οι Κενυάτες δεν επέτρεψαν στους ταγματάρχη Σάββα Καλεντερίδη και τον πρέσβη Γιώργο Κωστούλα να επιβιβαστούν στο αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε ο Οτσαλάν. Οι δυο τους μπήκαν σε άλλο αυτοκίνητο και ξεκίνησε η διαδρομή για το αεροδρόμιο. Σε ένα φανάρι, όμως, το αυτοκίνητο στο οποίο βρισκόταν ο Οτσαλάν εξαφανίστηκε. Ο Κούρδος ηγέτης έχει απαχθεί και ήταν πλέον στα χέρια των Τούρκων πρακτόρων.

Η σύλληψη του Οτσαλάν και οι άνθρωποι- κλειδιά

Μετά από τρεις μέρες που η υπόθεση βρίσκεται στο σκοτάδι για την κοινή γνώμη, τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Φεβρουαρίου ο Κούρδος ηγέτης μεταφέρεται με χειροπέδες, από πράκτορες της τουρκικής ΜΙΤ, στην Τουρκία με ένα ιδιωτικό αεροσκάφος. Όλα όσα έγιναν και αφορούν στη σύλληψή του παραμένουν άγνωστα. Η Άγκυρα πανηγυρίζει και στα Μ.Μ.Ε. κυκλοφορούν βίντεο της μεταφοράς του.

Ο Καλεντερίδης είναι το πρόσωπο που δέχεται την πιο σοβαρή κριτική, προκειμένου να φύγουν οι ευθύνες από τη τότε ελληνική κυβέρνηση και τους τραγικούς επιχειρησιακούς της χειρισμούς.

Πυρά κατά της κυβέρνησης και παραιτήσεις υπουργών

Οι εκ των υστέρων πληροφορίες έλεγαν ότι ο Οτζαλάν μεταφέρθηκε, με την έγκριση του Θεόδωρου Πάγκαλου, στην ελληνική πρεσβεία της Κένυας και συνοδευόταν από τον αξιωματικό της ΕΥΠ Σάββα Καλεντερίδη, ο οποίος αργότερα δέχτηκε προφορικές εντολές αμφισβητούμενης προέλευσης να διώξει τον Οτζαλάν έξω από την πρεσβεία. Υπάρχει η άποψη ότι οι εντολές προέρχονταν από τον Θόδωρο Πάγκαλο, αν και ο ίδιος το αρνήθηκε.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος φέρεται επίσης να παρείχε διαβεβαιώσεις στον Έλληνα πρέσβη στην Κένυα ότι είχε εξασφαλίσει δίοδο για τον Οτζαλάν προς την Ολλανδία σε συνεργασία με τις κενυάτικες αρχές, οι οποίες όμως παρέλαβαν τον Οτζαλάν από την ελληνική πρεσβεία και τον οδήγησαν σε άγνωστη κατεύθυνση, σε μια επιχείρηση ενορχηστρωμένη κρυφά από την ΜΙΤ με την βοήθεια της CIA.

Ο τότε υπουργός Εξωτερικών επικρίθηκε για το γεγονός ότι δεν εξασφαλίστηκαν εγγυήσεις από τους Κενυάτες για την ασφαλή μεταφορά του Οτζαλάν στην Ολλανδία, αλλά ο ίδιος δικαιολογήθηκε λέγοντας ότι απουσίαζε τρεις μέρες από την Αθήνα και δεν παρακολουθούσε την υπόθεση.

Μετά την σύλληψη του Οτζαλάν από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, προκλήθηκε πολιτική κρίση στην Ελλάδα που οδήγησε στην παραίτηση τριών υπουργών της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη συμπεριλαμβανομένου και του Πάγκαλου, ο οποίος θεωρήθηκε τότε πολιτικά υπεύθυνος για την αρνητική εξέλιξη της υπόθεσης. Οι άλλοι δύο ήταν ο υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Αλέκος Παπαδόπουλος και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Φίλιππος Πετσάλνικος.