Pfizergate: Η φον ντερ Λάιεν απέναντι στη Δικαιοσύνη – Τα «κρυφά» sms, η διαφάνεια και μια πολιτική καταιγίδα που πλησιάζει

Μια κρίσιμη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται την Τετάρτη 14 Μαΐου, με επίκεντρο την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία καλείται να δώσει εξηγήσεις για τον ρόλο της στη λεγόμενη υπόθεση “Pfizergate”. Το ζήτημα αφορά την ανταλλαγή sms με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για την αγορά εμβολίων κατά της Covid-19, μέσω μιας συμφωνίας δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το Δικαστήριο της ΕΕ θα αποφανθεί εάν η άρνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δημοσιοποιήσει τα συγκεκριμένα μηνύματα συνιστά παραβίαση των κανόνων διαφάνειας. Το θέμα έχει προκαλέσει έντονη πολιτική αναταραχή και θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά τη δημόσια εικόνα της φον ντερ Λάιεν, ειδικά ενόψει της δεύτερης πενταετούς θητείας της στην προεδρία της Κομισιόν, που ξεκίνησε την 1η Δεκεμβρίου.

Η ουσία της υπόθεσης αφορά το κατά πόσο τα γραπτά μηνύματα θεωρούνται επίσημα έγγραφα και επομένως θα πρέπει να υπόκεινται στη δημοσιοποίηση. Ενώ οργανώσεις πολιτών και παρατηρητές υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μέσα επίσημης επικοινωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει ότι δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια.

Το Politico αναφέρει ότι η απόφαση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή πολιτική ζημιά στην πρόεδρο της Κομισιόν, όχι μόνο επειδή η ίδια υπέγραψε τη μεγαλύτερη προμήθεια εμβολίων στην ιστορία της ΕΕ, αλλά και επειδή είναι η επικεφαλής του θεσμού που έχει καθήκον να τηρεί και να προασπίζεται τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι η Επιτροπή έχει παραβεί αυτούς τους κανόνες, τότε η φον ντερ Λάιεν κινδυνεύει να βρεθεί πολιτικά εκτεθειμένη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά έρχονται λίγους μήνες αφότου η ίδια δεσμεύτηκε δημόσια να ενισχύσει τις αρχές της εντιμότητας και διαφάνειας. Τυχόν αρνητική απόφαση θα προκαλέσει πολιτικό κόστος και θα ενισχύσει τους επικριτές της που την κατηγορούν για μυστικές συμφωνίες και αδιαφάνεια.

Η υπόθεση ήρθε στο φως όταν η εφημερίδα The New York Times κατέθεσε προσφυγή, ζητώντας να της παραδοθούν τα sms μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του CEO της Pfizer. Η αμερικανική εφημερίδα έθεσε ερωτήματα για το πώς η Pfizer απέσπασε τη σύμβαση αντί της ανταγωνίστριας AstraZeneca, με κάποιους αναλυτές να υπονοούν ότι η όλη διαδικασία παρακάμφθηκε ή επιταχύνθηκε, εις βάρος των κανόνων αξιολόγησης και ασφάλειας.

Εν τω μεταξύ, η φον ντερ Λάιεν είχε ήδη τεθεί υπό πίεση από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, λόγω της έλλειψης διαφάνειας στη διαχείριση της σύμβασης. Επιπλέον, η συμφωνία με την Pfizer οδήγησε σε τεράστια αποθέματα αδιάθετων εμβολίων, εγείροντας ανησυχίες για κακοδιαχείριση και σπατάλη πόρων της ΕΕ.

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι ξεκάθαρο: Θα κριθεί η φον ντερ Λάιεν υπεύθυνη για τη μυστικότητα με την οποία διαχειρίστηκε τη μεγαλύτερη συμφωνία της πανδημίας; Η απόφαση της Τετάρτης ίσως καθορίσει όχι μόνο την πολιτική της μοίρα, αλλά και το πλαίσιο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο μέλλον.