Στην άκρη του κόσμου γαλλικά και σουηδικά πολεμικά αεροσκάφη επιχειρούν για την αποτροπή του Πούτιν

Το Παρίσι και η Στοκχόλμη εμβαθύνουν τους αμυντικούς τους δεσμούς στους τομείς των πυραύλων, της αντιαεροπορικής άμυνας και ακόμη και της πυρηνικής αποτροπής, εν μέσω της αβεβαιότητας που προκαλεί ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ο ήλιος μόλις έχει ανατείλει όταν το ασημένιο γαλλικό αεροσκάφος ανεφοδιασμού απογειώνεται από τη νότια Γαλλία με προορισμό τη βόρεια Σουηδία.

Η αποστολή του γαλλικού Airbus A330 Multi Role Tanker Transport στο πλαίσιο της επιχείρησης Πήγασος του Αρκτικού Βορρά προς τη βορειότερη αεροπορική βάση της Σουηδίας, το Λούλεο (Luleå), αποτελεί την τρίτη τέτοια επίσκεψη της γαλλικής αεροπορίας μέσα στο 2024. Είναι μια απτή ένδειξη της στροφής του Παρισιού προς την ευρωπαϊκή άμυνα, μετά από δεκαετίες εστίασης κυρίως στον Ινδο-Ειρηνικό και το Σαχέλ.

Αποτελεί επίσης σημάδι στενότερης συνεργασίας ανάμεσα σε δύο από τους σημαντικότερους αμυντικούς παράγοντες της Ευρώπης, καθώς η ήπειρος αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες για να αντιμετωπίσει την απειλή από τη Ρωσία, εν μέσω αμφιβολιών για τη δέσμευση των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια υπό τον Τραμπ.

«Δείχνουμε ότι μπορούμε να επιχειρούμε σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσα σε μισή μέρα», δήλωσε ο Γάλλος υποπτέραρχος Πατρίς Υγκρέ, επικεφαλής της αποστολής.

Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ — μια ρήξη με δεκαετίες ουδετερότητας, που προκλήθηκε από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία το 2022 — στρέφει το βλέμμα στο Αρκτικό, μια περιοχή ολοένα και μεγαλύτερης γεωπολιτικής έντασης για το ΝΑΤΟ, τη Ρωσία και ακόμη και την Κίνα.

Η αεροπορική βάση του Λούλεο αποτελεί, κατά τον Σουηδό συνταγματάρχη Πέτερ Γκρέμπεργκ, «στρατηγικό σημείο για την προστασία των ανατολικών συνόρων».

«Απέχουμε περίπου 600-700 χιλιόμετρα από τη ρωσική στρατιωτική βάση. Από αέρος, αυτό δεν είναι μεγάλη απόσταση», λέει.

Παρά τη γεωγραφική απόσταση, κοινή αμυντική νοοτροπία

Η Σουηδία είναι αρκτική χώρα με θαλάσσια σύνορα με τη Ρωσία, ενώ η Γαλλία βρίσκεται στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, αντικρίζοντας τη Μεσόγειο. Ωστόσο, μοιράζονται παρόμοια αμυντική φιλοσοφία και πλησιάζουν ακόμη περισσότερο.

Και οι δύο χώρες δίνουν έμφαση στην αυτονομία άμυνας, με ισχυρές εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες και ικανότητες να υπερασπιστούν το έδαφός τους χωρίς σημαντική εξωτερική βοήθεια.

«Αναγκαστήκαμε να αναπτύξουμε πλήρες φάσμα ικανοτήτων στην αεροπορία μας. Πριν ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ, δεν μπορούσαμε να βασιστούμε σε άλλους», εξηγεί ο υποπτέραρχος Γιόνας Βίκμαν, επικεφαλής της σουηδικής αεροπορίας, μπροστά σε Rafale και Gripen στη βάση του Λούλεο.

«Αυτό είναι κάτι που έχουμε κοινό», προσθέτει ο Γάλλος υποπτέραρχος Νικολά Σαμπά, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων της γαλλικής πολεμικής αεροπορίας.

Συμμαχία αιώνων – και νέες συνεργασίες

Η στρατιωτική συνεργασία Γαλλίας–Σουηδίας χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, όταν η Γαλλία χρηματοδότησε τη Σουηδία στον Τριακονταετή Πόλεμο. Μάλιστα, η βασιλική οικογένεια της Σουηδίας κατάγεται από έναν Γάλλο ναπολεόντειο στρατηγό.

Ο Πρόεδρος Μακρόν ενίσχυσε τις σχέσεις με επίσημη επίσκεψη τον Ιανουάριο 2024, ενώ ο Πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον έχει ταξιδέψει πολλές φορές στο Παρίσι.

Ο Γάλλος πρεσβευτής στη Σουηδία είναι πλέον ο Τιερί Καρλιέ, πρώην αναπληρωτής επικεφαλής της γαλλικής υπηρεσίας προμηθειών όπλων (DGA).

«Το γεωπολιτικό πλαίσιο μας φέρνει πιο κοντά», δήλωσε ο Καρλιέ.

Παρά τις στενές σχέσεις, υπάρχουν και ανταγωνισμοί. Η Dassault (Γαλλία) και η Saab (Σουηδία) ανταγωνίζονται σε εξαγωγές μαχητικών αεροσκαφών, κυρίως στη Νότια Αμερική. Ωστόσο, οι δύο χώρες συνεργάζονται στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πυραύλων μεγάλης εμβέλειας, και μελετάται η προμήθεια σουηδικών αεροσκαφών GlobalEye από τη Γαλλία.

Πυρηνική αποτροπή και αβεβαιότητα για τις ΗΠΑ

Η Σουηδία είναι από τις ευρωπαϊκές χώρες που δείχνουν ενδιαφέρον για την πρόταση Μακρόν να συζητηθεί πώς θα μπορούσαν τα γαλλικά πυρηνικά όπλα να προστατεύσουν την Ευρώπη, σε περίπτωση υποχώρησης των ΗΠΑ.

Κατά την επίσκεψη του Σουηδού Υπουργού Άμυνας Παλ Γιόνσον στο Παρίσι, το ζήτημα τέθηκε στο τραπέζι. Μάλιστα, ορισμένα από τα Rafale που στάλθηκαν στο Λούλεο φέρουν πυρηνική δυνατότητα.

«Η συζήτηση για την ευρωπαϊκή πυρηνική αποτροπή υπάρχει στο παρασκήνιο», λέει ο Γιάκομπ Χάλγκρεν, διευθυντής του Σουηδικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων.
«Παρακολουθούμε στενά το πώς ενεργούν οι Αμερικανοί υπό τον Τραμπ».

Προετοιμασία για τα σχέδια άμυνας του ΝΑΤΟ

Τον χειμώνα, οι συνθήκες στη βάση του Λούλεο είναι ακραίες: χιόνι και σκοτάδι επί 24 ώρες. Τώρα, την άνοιξη, ο ουρανός είναι καθαρός και τα Gripen και Rafale σκίζουν τον αέρα.

«Όλο και περισσότερες αεροπορίες έρχονται στο Λούλεο», λέει ο βετεράνος πιλότος Στέφαν Κάρλε.
«Είναι μια περιοχή με ιδιαίτερη σημασία και πολλά κράτη του ΝΑΤΟ θέλουν να δείξουν ότι μπορούν να επιχειρούν στον αρκτικό βορρά».

Η εγγύτητα της Σουηδίας με τη Ρωσία έχει οδηγήσει τους πιλότους να εκπαιδεύονται σε προσγειώσεις σε δρόμους και αυτοκινητόδρομους — δεξιότητα κρίσιμη σε περίπτωση που αεροδρόμια τεθούν εκτός μάχης.

«Δεν το χρειαζόμαστε απαραίτητα στη Γαλλία, αλλά είναι χρήσιμο να έχουμε πολλά “τόξα στη φαρέτρα”», λέει ο συνταγματάρχης Φρεντερίκ Νταλόρσο, αναπληρωτής επικεφαλής της αποστολής Πήγασος του Αρκτικού Βορρά.

Η γαλλική αποστολή στοχεύει στη δοκιμή των σχεδίων περιφερειακής άμυνας του ΝΑΤΟ, βελτιώνοντας την ικανότητα ευέλικτης αεροπορικής, ενώ οι Σουηδοί εκπαιδεύονται σε ανεφοδιασμό από γαλλικά MRTT.

Ο εναέριος ανεφοδιασμός έχει χαρακτηριστεί ως κρίσιμο κενό ικανότητας για την Ευρώπη σε περίπτωση απόσυρσης των ΗΠΑ.

Στο Λούλεο, οι δύο χώρες συνεργάστηκαν και στην τεχνική υποστήριξη και συντήρηση, π.χ. με χρήση τοπικών ανταλλακτικών όπως ελαστικά.

«Έτσι, αν χρειαστεί να αναπτυχθούμε σε 6 ή 12 μήνες, οι επαφές θα έχουν ήδη γίνει», καταλήγει ο Νταλόρσο.