Ξέρεις γιατί δεν δουλεύεις σήμερα; – Η αιματοβαμμένη ιστορία της Πρωτομαγιάς

Η Πρωτομαγιά δεν είναι απλά μια ανοιξιάτικη αργία. Είναι μια ημέρα με διπλή σημασία. Αποτελεί σύμβολο των εργατικών αγώνων για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια, αλλά και παραδοσιακή γιορτή της άνοιξης, της φύσης και της αναγέννησης. Πίσω από τα στεφάνια με λουλούδια και εκδρομές, κρύβεται μια συγκλονιστική ιστορία που ξεκινά πριν από 139 χρόνια, με αίμα και θυσίες.

Το χρονικό του Σικάγου

Η 1η Μαΐου 1886 γράφτηκε με κόκκινα γράμματα στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, και ιδιαίτερα στο βιομηχανικό Σικάγο, οι εργάτες ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες, δουλεύοντας 12 έως 16 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα.

Την ημέρα εκείνη, περισσότεροι από 300.000 εργάτες σε όλη τη χώρα ξεκίνησαν απεργία, διεκδικώντας το «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ελεύθερο χρόνο». Στο Σικάγο, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν για μέρες. Στις 4 Μαΐου, κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής συγκέντρωσης στην πλατεία Χέιμαρκετ, άγνωστοι πέταξαν βόμβα στους αστυνομικούς. Ακολούθησε χαοτική ανταλλαγή πυρών, με θύματα και από τις δύο πλευρές. Το κράτος απάντησε με ωμή καταστολή.

Οκτώ αναρχικοί ηγέτες συνελήφθησαν – παρά την έλλειψη αποδείξεων – και τέσσερις απαγχονίστηκαν. Οι «μάρτυρες του Σικάγου», όπως έμειναν στην ιστορία, έγιναν σύμβολα αντίστασης για εκατομμύρια εργάτες παγκοσμίως.

Η καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς

Το 1889, στο Παρίσι, το Διεθνές Σοσιαλιστικό Συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς αποφάσισε να τιμήσει τον αγώνα των εργατών του Σικάγου και να καθιερώσει την 1η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα των Εργατών. Έκτοτε, κάθε χρόνο, οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο βγαίνουν στους δρόμους με αιτήματα που, αν και εξελίσσονται, παραμένουν επίκαιρα: εργασιακή ασφάλεια, αξιοπρεπείς μισθοί και ίσα δικαιώματα.

Στην Ελλάδα, η πρώτη επίσημη Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση έγινε το 1893 στο Παναθηναϊκό Στάδιο, οργανωμένη από τον σοσιαλιστή Σταύρο Καλλέργη. Μετά από χρόνια καταστολής, η Πρωτομαγιά γινόταν ολοένα και πιο μαζική, ιδιαίτερα κατά τον Μεσοπόλεμο.

Η κορύφωση ήρθε το 1936, στη Θεσσαλονίκη, όταν εργάτες καπνεργοστασίων διαδήλωναν για καλύτερες συνθήκες. Η αστυνομία άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας 12 άτομα. Η φωτογραφία της μάνας του δολοφονημένου Τάσου Τούση πάνω από το σώμα του γιου της έγινε σύμβολο του αγώνα. Ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον Επιτάφιο, ένα έργο που μελοποίησε αργότερα ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ακόμα και στη διάρκεια της χούντας (1967-1974), η Πρωτομαγιά ήταν απαγορευμένη, αλλά τιμούνταν με υπόγιες δράσεις. Μετά τη Μεταπολίτευση, καθιερώθηκε ως ημέρα απεργίας και αγωνιστικής μνήμης.

Η άλλη όψη της Πρωτομαγιάς: Μια γιορτή της φύσης και της άνοιξης

Πολύ πριν συνδεθεί με τα εργατικά κινήματα, η Πρωτομαγιά ήταν μια ημέρα γιορτής της φύσης και της γονιμότητας. Από την αρχαιότητα, οι Έλληνες γιόρταζαν την αναγέννηση της φύσης τον Μάιο, με τελετές αφιερωμένες στη Δήμητρα και την Περσεφόνη.

Η παράδοση των στεφανιών με αγριολούλουδα, που στολίζουν πόρτες και μπαλκόνια, κρατά από τα αρχαία Ανθεστήρια. Οι εκδρομές στην εξοχή, τα γλέντια με μουσική και φαγητό είναι έθιμα που συνεχίζουν μέχρι σήμερα, συχνά παράλληλα με τις πολιτικές διαδηλώσεις.

Στη σημερινή ψηφιακή εποχή της τεχνολογικής εξέλιξης, της τηλεργασίας και της αυξανόμενης επισφάλειας, η Πρωτομαγιά συνεχίζει να είναι επίκαιρη. Η φετινή Πρωτομαγιά βρίσκει τους εργαζόμενους αντιμέτωπους με την ακρίβεια, τη στεγαστική κρίση και με τη ραγδαία επιδείνωση των εργασιακών τους σχέσεων.

Η νεολαία βγαίνει ξανά στους δρόμους, τα συνδικάτα διαδηλώνουν για την προστασία του ωραρίου και των δικαιωμάτων, και οι εργαζόμενοι τιμούν αυτούς που αγωνίστηκαν πριν από αυτούς.

Ταυτόχρονα, χιλιάδες οικογένειες εκδράμουν στη φύση, φτιάχνουν στεφάνια και γιορτάζουν την ομορφιά και την ελπίδα της άνοιξης.

Η Πρωτομαγιά δεν είναι μόνο μια μέρα. Είναι ένα διαχρονικό μήνυμα: Ό,τι κατακτήθηκε, δεν χαρίζεται και κάθε άνοιξη είναι μια νέα ευκαιρία για ζωή, για αγώνα και για δικαιοσύνη.

Θέλετε να μένετε ενημερωμένοι για τις εξελίξεις της επικαιρότητας;

Διαβάστε όλα τα
τελευταία νέα από την Θεσσαλονίκη & την Ελλάδα, τη στιγμή που συμβαίνουν.