Τα βιβλία “ξυπνούν” τον εγκέφαλο των παιδιών – Τι δείχνει νέα έρευνα για την επίδραση της οθόνης

Μπορεί οι οθόνες και η τεχνολογία να ελκύουν τα μικρά παιδιά, αλλά νέα μελέτη διαπίστωσε ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας διαφέρει πολύ όταν τους διαβάζει κανείς μια ιστορία από ένα βιβλίο.

Ενώ προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει πράγματι ευρείες διαφορές μεταξύ της ανάγνωσης βιβλίων και των μέσων οθόνης στα αποτελέσματα των παιδιών, ωστόσο ελάχιστες μελέτες έχουν συγκρίνει άμεσα τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια αυτών των δύο δραστηριοτήτων. Μια από αυτές τις πρόσφατες μελέτες δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Developmental Science.

Ειδικότερα, ομάδα νευροεπιστημόνων, χρησιμοποιώντας μια τεχνική νευροαπεικόνισης που ονομάζεται λειτουργική φασματοσκοπία εγγύς υπερύθρου ακτινοβολίας, παρατήρησε μεγαλύτερη ενεργοποίηση στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της ζωντανής ανάγνωσης βιβλίων, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμπλέκονται στην κοινωνική κατανόηση, ενώ ο χρόνος μπροστά στην οθόνη παρήγαγε πιο ισορροπημένη δραστηριότητα και στα δύο ημισφαίρια.

Το πείραμα

Στη μελέτη συμμετείχαν 28 παιδιά τυπικής ανάπτυξης ηλικίας μεταξύ 3 και 6 ετών. Τα παιδιά υποβλήθηκαν σε δύο ειδών εξιστόρησης ιστορίας. Στη μια ένας ερευνητής καθόταν δίπλα στο παιδί, διαβάζοντας δυνατά από ένα έντυπο βιβλίο. Στην άλλη, ένα παιδί καθόταν μπροστά στην οθόνη και άκουγε την ιστορία από μια ηχογραφημένη φωνή.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη γλώσσα, την αφηγηματική κατανόηση και την κοινωνική νόηση.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ζωντανή ανάγνωση βιβλίων προκάλεσε μεγαλύτερη ενεργοποίηση στη δεξιά δεξιά κροταφοβρεγματική σύνδεση, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με κοινωνικές διεργασίες όπως η προσοχή στις αρθρώσεις και η κατανόηση των σκέψεων των άλλων. Η ενεργοποίηση σε αυτήν την περιοχή ήταν σημαντική κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης βιβλίων, αλλά όχι κατά τη διάρκεια της περιόδου μπροστά στην οθόνη.

Στις ευρύτερες περιοχές ενδιαφέροντος, οι εγκεφαλικές αντιδράσεις κατά την ανάγνωση βιβλίων ήταν ισχυρότερες στο δεξί ημισφαίριο από ό,τι στο αριστερό, υποδηλώνοντας ένα δεξιόπλευρο μοτίβο. Αντίθετα, οι εγκεφαλικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του χρόνου μπροστά στην οθόνη ήταν σχετικά ομοιόμορφες και στα δύο ημισφαίρια, χωρίς ισχυρή πλευρική αλληλεπίδραση.

Έτσι, η ανάγνωση σε μικρά παιδιά παίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της γλωσσικής ανάπτυξης και της ανάπτυξης του εγκεφάλου. Η ανάγνωση βιβλίων προσφέρει ευκαιρίες στα παιδιά να ακούσουν πλούσια γλώσσα, να μάθουν τη δομή των ιστοριών, να δημιουργήσουν λεξιλόγιο και να συμμετάσχουν σε κοινωνική αλληλεπίδραση με τους φροντιστές.

Αντίθετα, οι επιστήμονες ανησυχούν σχετικά με τις επιπτώσεις του χρόνου μπροστά στην οθόνη, καθώς πολλές μελέτες συνδέουν την υψηλή έκθεση στην οθόνη με καθυστερήσεις στη γλώσσα και ασθενέστερες συνδέσεις σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για τον γραμματισμό.

Τι το διαφορετικό έχει η μελέτη

Ενώ προηγούμενες έρευνες έχουν καταδείξει ότι η ανάγνωση βιβλίων ωφελεί τη γλώσσα και την κοινωνική ανάπτυξη, η νέα μελέτη υπογραμμίζει επίσης σημαντικές αποχρώσεις.

Για παράδειγμα, η δεξιόπλευρη απόκριση κατά τη διάρκεια της ζωντανής ανάγνωσης μπορεί να αντανακλά την ευαισθησία των παιδιών στην ανθρώπινη φωνή, τις εκφράσεις του προσώπου και την κοινωνική αλληλεπίδραση, ακόμη και αν η ίδια η αναγνωστική αλληλεπίδραση ήταν κάπως προκαθορισμένη και ελεγχόμενη σε αυτή τη μελέτη.

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η ζωντανή ανάγνωση βιβλίων μπορεί να εμπλέξει τα παιδιά προσχολικής ηλικίας σε πιο κοινωνικά προσανατολισμένες γνωστικές διαδικασίες σε σύγκριση με τον χρόνο μπροστά στην οθόνη σε μοναχική βάση.

Η ανάγνωση βιβλίων μπορεί να ενθαρρύνει τα παιδιά να επικεντρωθούν στα συναισθήματα, τις προθέσεις και την κοινή προσοχή του αναγνώστη προς το βιβλίο, τα οποία όλα περιλαμβάνουν δίκτυα εγκεφάλου του δεξιού ημισφαιρίου. Αντίθετα, η αφήγηση βιβλίων μέσω οθόνης μπορεί να περιλαμβάνει πιο απομονωμένη επεξεργασία γλώσσας, βασιζόμενη λιγότερο στην κοινωνική εμπλοκή.

Πηγή: Psypost, ΕΡΤ