EE vs ΗΠΑ: Ο εμπορικός «πόλεμος» και ο ρόλος που μπορεί να παίξει το ΑΙ και τα gigafactories

Ο εμπορικός «πόλεμος» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει φέρει στο προσκήνιο ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα: την τεχνολογική εξάρτηση της πρώτης από εταιρείες της δεύτερης. 

Με το αποτέλεσμα να είναι η ΕΕ να επιδιώκει την τελευταία διετία να συγκεντρώσει τα -τεράστια- κεφάλαια που απαιτούνται προκειμένου να επενδύσει σε κλάδους όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και οι ημιαγωγοί (chips) προκειμένου να μπορέσει να αποκτήσει τη δική της τεχνολογική «αυτονομία». Κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο.

Οι απειλές από την πλευρά του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση των δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα δεν αφορούν μεν τον χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά δεν αποκλείεται η αντίδραση της ΕΕ να περιλαμβάνει και τους τεχνολογικούς κολοσσούς από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα από τα μεγάλα «παράπονα» εταιρειών όπως είναι η Meta, η Google αλλά και η Apple και η Microsoft είναι το αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο της Ευρώπης όσον αφορά τον τομέα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Το GDPR είναι ένα πρώτο παράδειγμα, αλλά και πράξεις όπως το Digital Markets Act και το Digital Services Act που έχουν ως στόχο να περιορίσουν το πως εταιρείες όπως οι προαναφερθείσες περιορίζουν τον ανταγωνισμό.

Γι’ αυτό υπήρξε και η άποψη ότι ο κ. Τραμπ, τον οποίο στήριξαν οι τεχνολογικοί κολοσσοί, θα επιδιώξει να ζητήσει χαλάρωση αυτών των ρυθμίσεων στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Με τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να σπεύδουν να δηλώνουν ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση. Και την ίδια στιγμή να συνεχίζονται οι έρευνες για μονοπωλιακές πρακτικές από τους μεγάλους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς, οι οποίοι έχουν κληθεί να καταβάλλουν τεράστια ποσά.

Το ζήτημα για την ΕΕ είναι πως τις τελευταίες δύο δεκαετίες άφησε ουσιαστικά τις Ηνωμένες Πολιτείες -και την Κίνα- να την αφήσουν πολύ πίσω όσον αφορά στις ψηφιακές τεχνολογίες. Είναι ελάχιστες οι ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο με τις Ericsson, Nokia και SAP να είναι οι πιο γνωστές, ενώ σε τομείς όπως το ΑΙ υπάρχουν απλά εξαιρέσεις όπως είναι η γαλλική Mistral. Στο cloud η αμερικανική κυριαρχία είναι απόλυτη με τις AWS, Microsoft και Google να κυριαρχούν. Όπως και σε επίπεδο λειτουργικών συστημάτων όπου Apple, Google και Microsoft ελέγχουν πάνω από το 90% της παγκόσμιας αγοράς.

Τα chips και ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει ότι θέλει να αντιδράσει. Και η πραγματικότητα είναι πως έχουν γίνει μία σειρά από κινήσεις προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρακτικά, η ΕΕ πρέπει να «ενισχύσει» την παρουσία της σε τρεις τομείς: τις υποδομές, το cloud και τις εφαρμογές. Προς το παρόν, η μεγάλη κινητικότητα αφορά τον πρώτο και εμμέσως τον τρίτο τομέα.

Όσον αφορά τον τομέα των υποδομών, μία πρώτη κίνηση ήταν το EU Chips Act, μία προσπάθεια για ενίσχυση της παρουσίας της Ευρώπης στο χώρο των ημιαγωγών. Στην Ευρώπη έχουν την έδρα τους εταιρείες όπως η Infineon, η ST Microelectronics, η ASML και η NXP που έχουν σημαντική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά καμία δεν πλησιάζει καν εταιρείες όπως είναι η Nvidia, η Qualcomm, η Intel και η AMD. Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να δούμε έναν Ευρωπαίο ανταγωνιστή της Nvidia, η προσπάθεια είναι να υπάρξουν «παίκτες» από την ΕΕ που θα μπορούσαν να ανταγωνιστού τους κολοσσούς του συγκεκριμένου κλάδου. Σε συνδυασμό ενδεχομένως με εταιρείες όπως η Ericsson και η Nokia που έχουν ηγετική θέση στον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό. Και ενδεχομένως να δούμε περισσότερο προώθηση τους από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στο προσεχές διάστημα.

Τα AI factories

Εκεί που θέλει να επενδύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το ΑΙ και η ανάπτυξη εφαρμογών και λύσεων που σχετίζονται με αυτό. Η ΕΕ έχει ανακοινώσει ένα πλάνο ύψους 200 δισ. ευρώ που περιλαμβάνει μία σειρά από κινήσεις με κυριότερη τη δημιουργία πολυάριθμων AI factories αλλά και ορισμένων gigafactories.

Προφανώς, δεν πρόκειται για εργοστάσια με την κλασική έννοια του όρου αλλά για υποδομές που αξιοποιούν υπερυπολογιστές προκειμένου να δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε ερευνητικά κέντρα αλλά και επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα να μπορούν να αναπτύξουν νέες, καινοτόμες εφαρμογές ΑΙ.

Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή ξεκινούν οι εργασίες για την υλοποίηση 7 ΑΙ Factories, ένα εκ των οποίων θα είναι στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον Φάρο, ο οποίος ξεκινά να υλοποιείται στο Λαύριο στο χώρο που θα φιλοξενήσει τον Δαίδαλο τον νέο υπερυπολογιστή της χώρας. Επίσης, ανακοινώθηκε πρόσφατα η δημιουργία άλλων 5 AI Factories.

Στα αυτά τα «εργοστάσια» θα πρέπει να προσθέσουμε και τα 5 AI gigafactories που πρόκειται να δημιουργηθούν με χρηματοδότηση από την πλευρά της ΕΕ. Με σκοπό να μειώσουν την απόσταση που χωρίζει τη Γηραιά Ήπειρο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.

Το «στοίχημα» του cloud

Ο μεγάλος προβληματισμός, πάντως, αφορά τον τομέα του cloud, όπου η Ευρώπη δεν διαθέτει κανέναν hyperscaler. Τα data centers αυξάνονται με εντυπωσιακούς ρυθμούς στην Ευρώπη αλλά βασικοί πελάτες τους είναι οι μεγάλοι hyperscalers από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήτοι η AWS, η Microsoft και η Google.

Το ερώτημα είναι αν μπορεί να υπάρξει κάποιος Ευρωπαίος hyperscaler. Κάτι που έχει αρχίσει να συζητείται και δημόσια αλλά θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθεί. Εκτός και αν ληφθεί μία απόφαση -σε κεντρικό επίπεδο και με τη στήριξη όλων των κρατών – μελών- προκειμένου οι ευρωπαϊκές εταιρείες να προτιμώνται έναντι των αμερικανικών ή των κινεζικών από τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι που ενδεχομένως να άλλαζε τις ισορροπίες και να δημιουργούσε επιπλέον πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες.