Πραγματικότητα η ταινία «Επόμενη Μέρα»; Καθοριστικό ρεύμα των ωκεανών κινδυνεύει να καταρρεύσει (graphs)
Στην ταινία του 2004 «The Day After Tomorrow» (Μετά την Επόμενη Μέρα), το μεγαλύτερο μέρος του βορείου ημισφαιρίου καλύπτεται από χιόνι όταν το παγκόσμιο σύστημα θαλάσσιων ρευμάτων καταρρέει.
Παρότι προς το παρόν μοιάζει με επιστημονική φαντασία, οι επιστήμονες ανησυχούν ότι αυτό το καταστροφικό σενάριο θα μπορούσε κάποια μέρα να γίνει πραγματικότητα.
Μια νέα μελέτη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ και του Γερμανικού Ινστιτούτου Alfred Wegener αποκαλύπτει ότι η ταχεία τήξη των πάγων στην Αρκτική ίσως αποτελεί μία από τις αιτίες.
Το λιωμένο αυτό γλυκό νερό θα μπορούσε να αποδυναμώσει ή ακόμη και να προκαλέσει την κατάρρευση της κυκλοφορίας του Ατλαντικού Μεσημβρινού Αντιστροφέα (AMOC) – του μεγαλύτερου συστήματος ρευμάτων του πλανήτη.
Η AMOC, γνωστή και ως «μεταφορική ταινία του ωκεανού», ή «ρεύμα του κόλπου» μεταφέρει θερμά νερά από τους τροπικούς προς τον βορρά, κρατώντας εύκρατα τα κλίματα της Ευρώπης, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ.
Εάν και όταν η AMOC καταρρεύσει, το βόρειο ημισφαίριο – συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής – θα μπορούσε να βιώσει παγερούς χειμώνες.
Η καθηγήτρια Σελίν Χες από το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ χαρακτήρισε «τρομακτικό» το γεγονός ότι οι επιπτώσεις από την αποδυνάμωση των ρευμάτων παραμένουν άγνωστες.
«Μας ανησυχεί ότι η μείωση των πάγων μπορεί να οδηγήσει σε ένα σημείο καμπής όπου το AMOC καταρρέει», δηλώνει.
Ένα σημαντικό σημείο της μελέτης είναι το Ρεύμα Beaufort, ένα τεράστιο, κυκλικό ρεύμα στην Αρκτική Ωκεανό, βόρεια της Αλάσκας και του Καναδά.
Λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, η περιοχή χάνει πλέον τεράστιες ποσότητες πάγου.
Σύμφωνα με τη Χες, οι πάγοι λειτουργούν σαν καπάκι, συγκρατώντας τη θερμοκρασία. Χωρίς αυτό το «καπάκι», η ατμόσφαιρα επηρεάζει άμεσα τη θάλασσα, αναγκάζοντας την κυκλοφορία του Beaufort να αλλάξει.
Αν το Beaufort σταματήσει, το πλεονάζον γλυκό νερό θα κινηθεί προς τον Ατλαντικό, όπου θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την AMOC.
«Αν εξαφανιστεί το ρεύμα Beaufort, το φρέσκο νερό δεν θα αποθηκεύεται πλέον εκεί. Θα κατευθυνθεί στον Βόρειο Ατλαντικό», δήλωσε η καθηγήτρια Μαριλού Αθανάς.
Χωρίς το AMOC, η Ευρώπη θα μπορούσε να παγώσει. Τα χειμερινά συστήματα θα γίνονταν συχνότερα και πιο σφοδρά, ενώ η θερμοκρασία στη βορειοδυτική Ευρώπη θα υποχωρούσε δραματικά.
Ο καθηγητής Τζόναθαν Μπάμπερ από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ είπε ότι η Ευρώπη «θα ήταν αγνώριστη». Οι χειμώνες θα έμοιαζαν με αυτούς στον Αρκτικό Καναδά.
Παρόμοια και ο καθηγητής Ντέιβιντ Θορναλέι προειδοποίησε ότι όλοι – νέοι και ηλικιωμένοι – θα ήταν ευάλωτοι στο κρύο.
Η Ανησυχητική Επιβεβαίωση
Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι η AMOC ήδη επιβραδύνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής και μπορεί να καταρρεύσει μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Geophysical Research Oceans, προβλέπει την εξαφάνιση του ρεύματος Beaufort ως το τέλος του αιώνα.
Όσο περισσότερο συνεχίζονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τόσο πιθανότερη η κατάρρευση.
Η ομάδα σκοπεύει να μελετήσει πιο στενά τον δεσμό μεταξύ γλυκού νερού στην Αρκτική και αποδυνάμωσης της AMOC.
Η «Επόμενη Μέρα» μπορεί να είναι προφητική;
Οι παλαιοκλιματικές καταγραφές δείχνουν ότι η AMOC έχει καταρρεύσει στο παρελθόν, προκαλώντας πτώσεις θερμοκρασίας έως και περίπου 7°C γύρω από τη Γροιλανδία.
Στην ταινία, η θερμοκρασία της Νέας Υόρκης πέφτει τόσο απότομα που οι χαρακτήρες παγώνουν σχεδόν στιγμιαία.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι το φαινόμενο δεν θα είναι τόσο ξαφνικό, αλλά οι επιπτώσεις θα είναι εξίσου σοβαρές.
Δεν είναι όμως μόνο το ψύχος που πρέπει να μας ανησυχεί – η άνοδος της στάθμης της θάλασσας ίσως είναι η πιο σοβαρή συνέπεια.
Χωρίς την AMOC, τα νερά θα «συσσωρεύονται» στον Βόρειο Ατλαντικό, ανεβάζοντας τη στάθμη έως και 50 εκατοστά.
Αυτό θα αναγκάσει εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις παράκτιες περιοχές, ενώ η μειωμένη κυκλοφορία του νερού θα προκαλέσει ξηρασίες σε περιοχές που σπανίως πλήττονται.
Η νέα μελέτη αποτελεί ισχυρό καμπανάκι κινδύνου. Εάν η AMOC καταρρεύσει, το κλίμα όπως το γνωρίζουμε θα αλλάξει ριζικά.
Από τους παγωμένους χειμώνες μέχρι τις πλημμύρες και τις ξηρασίες, οι επιπτώσεις θα είναι παγκόσμιες και διαρκείς.
Η επιστημονική φαντασία πλησιάζει πλέον επικίνδυνα την επιστημονική πραγματικότητα.
