Χίος: Η πρόταση του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου ήταν η δημιουργία υπαίθριου μουσείου στην Κέραμο

Πρόταση κοστολογημένη για τη δημιουργία υπαίθριου μουσείου αντιμονίου στην Κέραμο της Χίου, είχε καταθέσει το 1997 στην τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση η επιστημονική ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που είχε αναλάβει τη μελέτη υπό την ευθύνη του ΠΤΙ ΕΤΒΑ και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χίου.

Με σχετική δήλωσή του ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Νίκος Μπελαβίλας, μέλος της ομάδας, ξεκαθαρίζει ότι δεν υπήρχε ποτέ πρόταση για επαναλειτουργία των μεταλλείων.

Εν τω μεταξύ κάλεσμα για παγχιακό συλλαλητήριο απευθύνουν και οι 4 δημοτικές παρατάξεις της αντιπολίτευσης στο Δήμο Χίου για την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου, στις 12.00 το μεσημέρι, στην πλατεία Βουνακίου, λέγοντας “όχι” στα μεταλλεία αντιμονίου.

Η δήλωση Ν. Μπελαβίλα για τα ιστορικά ορυχεία αντιμονίου στην Κέραμο Χίου

“Η λαϊκή παροιμία λέει πως η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια και μάλλον πρέπει να την πιστέψουμε. Το βλέπουμε άλλωστε σε αναρτήσεις που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, όπου επιχειρείται η αποδόμηση της πρότασης της ομάδας του ΕΜΠ (1997) για τη δημιουργία υπαίθριου μουσείου στην Κέραμο της Χίου”, σημειώνει σε δήλωσή του ο Νίκος Μπελαβίλας, καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

“Εμφανίστηκαν μάλιστα «μνήμες» που, εντελώς αβάσιμα, ισχυρίζονται ότι ο αείμνηστος Γιώργος Καλουτάς επιθυμούσε την επαναλειτουργία των ορυχείων. Αυτή την παραπληροφόρηση διέψευσε κατηγορηματικά ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, ο οποίος υπήρξε παρών σε πολλές από τις συζητήσεις και εκδηλώσεις εκείνης της περιόδου. Τη διαψεύδω κι εγώ από εδώ”, τονίζει ο καθηγητής και συνεχίζει: ” Ο Καλουτάς υπήρξε οραματιστής της μετατροπής της Κεράμου σε πάρκο και υπαίθριο μουσείο πολιτιστικού τουρισμού, ζητώντας τη βοήθειά μας για την υλοποίηση του σχεδίου. Εξάλλου, αυτό ακριβώς αποτυπώνεται και στον τίτλο της μελέτης μας: «Καταγραφή και Αποτίμηση Δυνατοτήτων Αξιοποίησης για Πολιτιστικό Τουρισμό», η οποία εκπονήθηκε από εμάς υπό την ευθύνη του ΠΤΙ ΕΤΒΑ και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χίου.
Η μελέτη δεν έμεινε σε θεωρητικό επίπεδο• κατέληξε σε σαφή, κοστολογημένη πρόταση, με ενδεικτικό προϋπολογισμό 585.500.000 δρχ. για 18 μικρά και μεσαία υποέργα, τα οποία θα συνέθεταν το μουσείο και τον περιβάλλοντα χώρο του. Η υλοποίηση προβλεπόταν να διαρκέσει 36 μήνες, από τις μελέτες έως την κατασκευή. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, το οποίο αναπτύχθηκε την ίδια περίοδο στα ερείπια της πρώην Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου—μιας εγκατάστασης σχεδόν δεκαπλάσιας έκτασης από τα μεταλλεία της Κεράμου—ολοκληρώθηκε με προϋπολογισμό 3,6 δισ. δρχ. για τα κτιριακά έργα και τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτή ήταν η πλήρης και ρεαλιστική πρότασή μας”.

Όπως σημειώνει, “παράλληλα, διακινείται στο διαδίκτυο ο ισχυρισμός ότι το 1997 υποστηρίξαμε πως το αντιμόνιο είναι ακίνδυνο και ότι δεν υπήρχε πρόβλημα επανέναρξης της εξόρυξης. Πρόκειται για πλήρη διαστρέβλωση! Τη Συνοπτική Οικονομοτεχνική Έκθεση του 1998, που συνόδευε τη μελέτη μας, συνυπογράφουν—μαζί με εμένα και την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βάσω Τροβά—ένας σπουδαίος, αν και απών πλέον, δάσκαλος: ο καθηγητής της Σχολής Μεταλλειολόγων Μηχανικών, Αντώνης Ζ. Φραγκίσκος. Ένας άνθρωπος-θεσμός στον κόσμο των μεταλλείων της Ελλάδας, πρώην πρύτανης του ΕΜΠ και τεχνικός διευθυντής των μεταλλείων Σερίφου.
Ο καθηγητής Φραγκίσκος, ειδικός στην αρχαιολογία των μεταλλείων του Αιγαίου και του Λαυρίου, επιχείρησε να διαπιστώσει, μέσω δειγμάτων από τις μεταλλευτικές επεξεργασίες του 19ου και του μέσου 20ού αιώνα, τι ακριβώς γινόταν στην Κέραμο: ποιας ποιότητας αντιμόνιο παρήγαγαν και, τελικά, γιατί τα μεταλλεία έκλεισαν. Αυτό ακριβώς κάνουμε και στο Λαύριο όταν μελετάμε την ιστορία του αργύρου, στη Σέριφο με το σιδηρομετάλλευμα ή τον χαλκό”.

Ο ίδιος εξηγεί πως: “Όταν διεξάγουμε αρχαιολογική έρευνα για μια ξεχασμένη λειτουργία—είτε πρόκειται για ένα αρχοντικό, μια στέρνα ρωμαϊκών λουτρών, ένα εργοστάσιο, ένα κάστρο ή ένα ιστορικό πολυβολείο—δεν το κάνουμε για να το επαναλειτουργήσουμε. Το κάνουμε για να καταγράψουμε την ιστορία του, να εκθέσουμε τα ευρήματα και να αποκαταστήσουμε την ιστορική του εικόνα. Αυτά είναι στοιχειώδη για τους φοιτητές των σχολών μας, αλλά φαίνεται πως δεν είναι το ίδιο αυτονόητα για όσους διακινούν αβάσιμους ισχυρισμούς στο διαδίκτυο.
Και για να τελειώνουμε: αν το 1997 θέλαμε να προτείνουμε την εξόρυξη αντιμονίου, θα το γράφαμε ξεκάθαρα στη μελέτη μας. Όσοι την υπογράψαμε πορευτήκαμε πάντα με διαφάνεια στην επιστημονική μας σταδιοδρομία. Δεν θα το κρύβαμε σε «ψιλά γράμματα» στις πίσω σελίδες”.
Επομένως, και, όπως τονίζει ο Νίκος Μπελαβίλας, “για να μην υπάρχουν παρερμηνείες: Η μελέτη μας είχε ως αντικείμενο την αναβίωση των ερειπίων της Κεράμου—των στοών, των ιστορικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων και των θερμών λουτρών—μέσα από μία βιώσιμη προοπτική, που θα οδηγούσε στη δημιουργία υπαίθριου μουσείου και πάρκου πολιτιστικού τουρισμού. Αυτή ήταν η πρότασή μας τότε, και αυτή ακριβώς επαναφέρουμε σήμερα”.