Τα πρώιμα σημάδια άνοιας: Τι λέει ειδικός που έζησε την ασθένεια τριών μελών της οικογένειας της
Μια ειδικός στην άνοια αποκάλυψε τα ποικίλα προειδοποιητικά σημάδια της άνοιας που εκτείνονται πέρα από την απώλεια μνήμης — μετά από εμπειρία με διαφορετικά συμπτώματα στη μητέρα, τον πατέρα και τη γιαγιά της, οι οποίοι υπέφεραν όλοι από τη νόσο.
Η Έλεν Μακ Ντάβιτ 52 ετών, από το Χάσοκς του Δυτικού Σάσεξ, είχε την πρώτη της εμπειρία με την άνοια όταν η γιαγιά της διαγνώστηκε τη δεκαετία του 1990.
Η γιαγιά της Μπάρμπαρα Μακ Ντάουελ, άρχισε να εμφανίζει συμπτώματα στα πρώτα 60 της, με την προσωπικότητά της να γίνεται ασυνήθιστα «θυμωμένη», «παρανοϊκή» και «ευάλωτη».
Έκανε επίσης συχνά παράξενα λάθη, όπως να βάζει ηλεκτρικό βραστήρα πάνω στο μάτι της κουζίνας.
Η Μπάρμπαρα, η οποία πέθανε από τη νόσο το 1997, είχε Αλτσχάιμερ, τον πιο συχνό τύπο άνοιας που επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη και τη συμπεριφορά.
Η Helen, που τότε ήταν στα 20 της και εκπαιδευόταν ως νοσηλεύτρια, είπε: «Είχα φύγει για ταξίδι εννέα μηνών το 1992 και όταν επέστρεψα, είχε αλλάξει τελείως. Κρατούσε ημερολόγιο και παρατηρήσαμε ότι ήταν εντελώς μπερδεμένο, γεμάτο παράξενη γραφή. Ήταν σχεδόν σαν να έβλεπες το μυαλό της πάνω στο χαρτί».
Η γιαγιά της μεταφέρθηκε σε οίκο ευγηρίας όταν άρχισε να γίνεται «θυμωμένη» και «παρανοϊκή».
«Ήταν πάντα κοινωνική, ζωηρή και ευαίσθητη και απλώς έγινε αρκετά θυμωμένη. Έγινε πολύ ευάλωτη, έχασε πολύ βάρος και άρχισε να αλλάζει πραγματικά», είπε η Helen.
Η εμπειρία της φροντίδας της γιαγιάς της ενέπνευσε την Helen να εργαστεί σε φροντίδα ηλικιωμένων και σε ανακουφιστική φροντίδα.
Περίπου δέκα χρόνια αργότερα, το 2007, ο πατέρας της Έλεν, Κιθ Σέλερς, άρχισε να εμφανίζει παράξενα συμπτώματα, όντας τότε στις αρχές των 60 του.
Αυτά περιλάμβαναν αλλαγές στην προσωπικότητά του, όπως το να φαίνεται «αποτραβηγμένος» και να λέει «παράξενα πράγματα».
«Αρχίσαμε να παρατηρούμε μικρές αλλαγές στην προσωπικότητά του, έγινε αποτραβηγμένος, έλεγε μερικά περίεργα πράγματα. Εκείνη την εποχή ήξερα αρκετά για την άνοια και σκέφτηκα ότι ίσως υπήρχε κληρονομικός σύνδεσμος – και ο ίδιος ήταν πολύ παρανοϊκός γι’ αυτό», είπε.
Ωστόσο, όταν ο πατέρας της ξέχασε πώς να βάλει βενζίνη στο αυτοκίνητο, άρχισε να ανησυχεί σοβαρά.
«Ήρθε σπίτι και είπε “ξέχασα πώς να βάλω βενζίνη, μπορείς να με βοηθήσεις;”», ανέφερε η Έλεν.
Τα πράγματα «εξελίχθηκαν γρήγορα μετά από αυτό» και ο σύζυγός της, Πολ, επίσης 52 ετών, κατασκεύασε προέκταση στο σπίτι τους ώστε ο πατέρας της να μείνει μαζί τους.
«Ξέραμε τι να περιμένουμε από τη μητέρα του, είχαν παρόμοιες προσωπικότητες, και ήξερα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο», είπε η Έλεν.
«Η κατάσταση δυσκόλεψε πολύ γρήγορα, έγινε μαχητικός, πολύ θυμωμένος και εκνευρισμένος. Μπορούσε να γίνει λεκτικά επιθετικός και μερικές φορές πετούσε πράγματα».
Αν και δεν έλαβε ποτέ επίσημη διάγνωση, η υγεία του επιδεινώθηκε και πέθανε από τη νόσο στα 70 του.
Η εμπειρία της με την καταστροφική νόσο έκανε την Helen αποφασισμένη να «βγάλει κάτι καλό από κάτι πολύ άσχημο».
Αποφασισμένη να βελτιώσει τη διαδικασία διάγνωσης για όσους εμφανίζουν συμπτώματα, ξεκίνησε το 2013 να εργάζεται στην έρευνα για την άνοια.
«Ο πατέρας μου δεν πήρε ποτέ επίσημη διάγνωση, οπότε λάτρεψα αυτόν τον ρόλο – να εξετάζω πώς μπορούν οι άνθρωποι να διαγνωστούν με ακρίβεια», είπε η Helen.
Είναι εξειδικευμένη νοσηλεύτρια άνοιας (Admiral Nurse) στη Dementia UK τα τελευταία επτά χρόνια και πλέον υποστηρίζει ολόκληρες οικογένειες μέσω της άνοιας.
Πέρυσι, η «κατάρα» της νόσου επανεμφανίστηκε. Η μητέρα της, Αν Σέλερς διαγνώστηκε με αγγειακή άνοια σε ηλικία 78 ετών, κάτι που έχει γεμίσει την Έλεν με «φόβο» για το δικό της μέλλον.
Η αγγειακή άνοια, ένας κοινός τύπος άνοιας που προκαλείται από μια σειρά μικρο-εγκεφαλικών που μειώνουν τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου 180.000 άτομα στη Βρετανία.
«Εκδηλώθηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο, κι αυτό είναι το περίεργο με την άνοια – είναι διαφορετική κάθε φορά», είπε η Helen.
Τα συμπτώματα της μητέρας της είναι «λιγότερο οξέα» από του πατέρα ή της γιαγιάς της.
Τα πρώιμα σημάδια της αγγειακής άνοιας περιλαμβάνουν δυσκολία στον προγραμματισμό, προβλήματα κατανόησης και συγκέντρωσης, καθώς και αλλαγές στη διάθεση.
Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι «σχεδόν αόρατα», σύμφωνα με το βρετανικό ΕΣΥ, και συχνά συγχέονται με κατάθλιψη.
Η συχνότητα εμφάνισης άνοιας στην οικογένειά της έχει αφήσει την Έλεν να φοβάται για το δικό της μέλλον.
«Είναι ο μεγαλύτερός σου φόβος όταν το έχεις δει. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι ότι η οικογένειά μου θα έχει μια νοσηλεύτρια Admiral να τους στηρίζει», είπε.
Ελπίζει ότι ο σύζυγός της θα έχει την υποστήριξη μιας εκπαιδευμένης νοσηλεύτριας αν κάποια μέρα νοσήσει.
Και πρόσθεσε: «Η άνοια είναι τόσο περίπλοκη και τόσο διαφορετική, επηρεάζει τους πάντες και μπορεί να διαλύσει οικογένειες.
Όταν υπάρχει στην οικογένεια, γίνεται κάτι που φοβάσαι για σένα τον ίδιο.
Ακόμα περνάω την εμμηνόπαυση και όταν έχεις ένα σύμπτωμα που είναι κοινό και μπορεί να παρερμηνευτεί, σκέφτεσαι ότι ίσως είναι η αρχή της άνοιας.
Είναι πολύ πραγματικός αυτός ο φόβος και το άγχος, και κατά διαστήματα με κατακλύζει απόλυτα τρόμος».
