Σοκαριστική επιστημονική μελέτη αναφέρει ότι οι γονείς που δίνουν smartphone στα παιδιά τους συμβάλλουν σε μια συχνή ασθένεια

Η χρήση κοινωνικών δικτύων όπως το Instagram και το TikTok από παιδιά θέτει σε κίνδυνο την ψυχική τους υγεία και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης στην εφηβεία, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις.

Η σύνδεση μεταξύ ψυχικών προβλημάτων και χρήσης των social media είναι γνωστή εδώ και καιρό- μέχρι πρότινος, όμως, οι ειδικοί πίστευαν ότι τα δυστυχισμένα παιδιά στρέφονται περισσότερο στα social media για παρηγοριά και απόσπαση της προσοχής.

Τώρα όμως, μια νέα μελέτη που περιλαμβάνει 12.000 παιδιά ηλικίας 9 έως 12 ετών στις ΗΠΑ φαίνεται να διαψεύδει αυτή τη θεωρία.

 Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα παιδιά ηλικίας 9 και 10 ετών που εμφάνιζαν καταθλιπτικά συμπτώματα δεν ήταν πιο πιθανό να περνούν περισσότερο χρόνο στα social media από τα ευτυχισμένα παιδιά, καθώς πλησίαζαν στην ηλικία των 13.

Αντιθέτως, παιδιά ηλικίας 12 και 13 ετών που περνούσαν τον περισσότερο χρόνο στα social media εμφάνιζαν και τα υψηλότερα ποσοστά καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Κατά μέσο όρο, ο καθημερινός χρόνος στα social media αυξήθηκε από μόλις 7 λεπτά σε πάνω από μία ώρα όταν τα παιδιά μπήκαν στην πρώιμη εφηβεία.

Αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, υποδηλώνει ότι «τα social media ενδέχεται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων».

Ο καθηγητής Τζέισον Ναγκάτα, παιδίατρος στο ίδιο πανεπιστήμιο και επικεφαλής της μελέτης, ανέφερε ότι προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει πως ο διαδικτυακός εκφοβισμός και η έλλειψη ύπνου είναι πιθανές αιτίες του φαινομένου.

Ταυτόχρονα, επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών στην Αγγλία πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή, όπως κατάθλιψη — ποσοστό που αυξήθηκε από 1 στα 5 παιδιά σε μόλις έναν χρόνο.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Jama Network Open, αναφέρει προηγούμενα ευρήματα σύμφωνα με τα οποία παιδιά ηλικίας 11–12 ετών που έχουν υποστεί διαδικτυακό εκφοβισμό είναι πάνω από δυόμισι φορές πιο πιθανό να αποπειραθούν αυτοκτονία μέσα σε ένα έτος.

Οι ερευνητές τόνισαν ότι γονείς και παιδιά βρίσκονται σε ένα «δίλημμα» όταν πρόκειται για τα κοινωνικά δίκτυα.

Παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις για τους κινδύνους, παραμένουν ο βασικός τρόπος επικοινωνίας των παιδιών με τους συνομηλίκους τους.

Ο καθηγητής Ναγκάτα δήλωσε: «Ως πατέρας δύο μικρών παιδιών, ξέρω ότι το να πεις απλώς “κλείσε το κινητό” δεν λειτουργεί πραγματικά.»

Ωστόσο, πρόσθεσε ότι οι γονείς μπορούν να πάρουν μέτρα για να προστατεύσουν τα παιδιά τους:

«Οι γονείς μπορούν να δώσουν το καλό παράδειγμα με ειλικρινείς και χωρίς επικρίσεις συζητήσεις για τη χρήση οθονών.
Ο καθορισμός ωρών χωρίς οθόνες για όλη την οικογένεια, όπως κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή πριν τον ύπνο, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη υγιών ψηφιακών συνηθειών — και για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικες.»

Ωστόσο, Βρετανοί ειδικοί άσκησαν κριτική στη μελέτη, λέγοντας ότι η σύνδεση που παρατηρήθηκε μεταξύ χρήσης social media και κατάθλιψης ήταν «ασθενής».

Ο καθηγητής Κρις Φέργκιουσον ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο Στέτσον της Φλόριντα, δήλωσε:

«Δεν υπάρχει λόγος οι γονείς να πανικοβληθούν. Η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η πρώιμη χρήση social media σχετίζεται με μελλοντική ψυχική υγεία. Τα στατιστικά ευρήματα είναι τόσο μικρά που μάλλον οφείλονται σε στατιστικό θόρυβο.»

Στη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 11.876 παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα μεταξύ 2016 και 2018, και τα παρακολούθησαν για τρία χρόνια.

Η χρήση των social media υπολογίστηκε μέσω ετήσιων ερωτηματολογίων, ενώ τα καταθλιπτικά συμπτώματα αξιολογήθηκαν μέσω συνεντεύξεων με τους γονείς ή τους φροντιστές.

Οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι ένα μειονέκτημα της μελέτης είναι πως βασίζεται στην ειλικρίνεια των παιδιών σχετικά με τη χρήση social media, κάτι που δεν είναι εγγυημένο.

Επιπλέον, πρότειναν ότι μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να διερευνήσουν πώς ακριβώς τα social media προκαλούν κατάθλιψη — και αν παίζει ρόλο η ώρα χρήσης ή η ίδια η συσκευή.

Στη Βρετανία, υπάρχουν αυξανόμενες εκκλήσεις για αυστηρότερα μέτρα ενάντια στον διαδικτυακό εκφοβισμό, με ακτιβιστές να ζητούν από την κυβέρνηση να τον καταστήσει ποινικό αδίκημα.

Ένας από τους γονείς που αγωνίζονται για αλλαγή είναι ο Μαριάνο Τζανίν. Η κόρη του, Μία, ηλικίας 14 ετών, έβαλε τέλος στη ζωή της το 2021, αφού υπέστη εκφοβισμό από συμμαθητές της — τόσο δια ζώσης όσο και μέσω social media.

Στην  Ελλάδα

Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, το 15% των εφήβων έχει υποστεί διαδικτυακό εκφοβισμό, ενώ το 26% έχει υπάρξει μάρτυρας τέτοιων περιστατικών.

Επιπλέον, έρευνα του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» για το σχολικό έτος 2023-2024 έδειξε ότι 1 στα 3 παιδιά (35,5%) έχει δεχθεί εκφοβισμό, με τα κορίτσια να αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά από τα αγόρια.

Μια άλλη μελέτη από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέφερε ότι ένας στους τρεις νέους ηλικίας 13-14 ετών έχει δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό.

Αντιμετώπιση και υποστήριξη

Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του διαδικτυακού εκφοβισμού και να ενθαρρύνουμε τα παιδιά και τους εφήβους να μιλούν για τις εμπειρίες τους. Η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» είναι διαθέσιμη για υποστήριξη και βοήθεια σε περιπτώσεις εκφοβισμού.