Πώς το διεθνές πολιτικό κλίμα επέτρεψε στον Ερντογάν να «κυνηγήσει» τον Ιμάμογλου

«Εκατοντάδες αστυνομικοί βρίσκονται στην πόρτα μου», ανέφερε σε ένα φωνητικό μήνυμα. «Αυτή η ανήθικη και τυραννική προσέγγιση θα ανατραπεί σίγουρα από τη θέληση και την ανθεκτικότητα του λαού μας», πρόσθεσε.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει καταφέρει να μπει στην διεθνή πολιτική σκηνή, εκμεταλλευόμενος προς όφελός του ευκαιρίες που άλλοι άφησαν να φύγουν και το απέδειξε για άλλη μια φορά με την ενορχήστρωση της σύλληψης του βασικού πολιτικού του αντιπάλου, Εκρέμ Ιμάμογλου, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το The Conversation.

Με ενισχυμένη επίδραση στη Δύση, λόγω των γεγονότων που καταγράφονται σε διεθνές επίπεδο, ο Ερντογάν είναι σε θέση να ενεργεί ατιμώρητα, γνωρίζοντας ότι η στρατηγική του σημασία πιθανότατα να τον προστατεύσει από σοβαρές επιπτώσεις.

Οι απόπειρες

Η πρώτη προσπάθεια να απομακρυνθεί ο Ιμάμογλου με νομικά μέσα έγινε το 2019, λίγο μετά τη νίκη του στις εκλογές για τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης με μικρή διαφορά (περίπου 13.000 ψήφους). Το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) αμφισβήτησε το αποτέλεσμα, επικαλούμενο παρατυπίες.

Υπό την έντονη πίεση της κυβέρνησης, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο ακύρωσε την ψηφοφορία και διέταξε επανάληψη αυτής. Ο Ιμάμογλου, όχι μόνο διατήρησε, αλλά αύξησε σημαντικά το προβάδισμά του, εξασφαλίζοντας τελικά τη νίκη έναντι του υποψηφίου του AKP, Μπιναλί Γιλντιρίμ, με περισσότερες από 800.000 ψήφους διαφορά.

Το 2022, ο Ιμάμογλου καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση επειδή είχε αποκαλέσει δύο δημόσιους υπαλλήλους «ανόητους» τρία χρόνια νωρίτερα. Τελικά, δεν συνελήφθη. Αλλά η ποινή υπονόμευσε σοβαρά τις προεδρικές του φιλοδοξίες, ωθώντας τον να παραιτηθεί από την υποψηφιότητα για την προεδρία την επόμενη χρονιά.

Η τρίτη απόπειρα είχε στόχο τον ακαδημαϊκό τίτλο του Ιμάμογλου, δηλαδή το πτυχίο του, για το οποίο έγινε εκστρατεία να χαρακτηριστεί πλαστό κι αυτό διότι το πτυχίο είναι προαπαιτούμενο για να είναι κανείς υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας.

Η τελευταία και επιτυχημένη προσπάθεια, σημειώθηκε το πρωί της 19ης Μαρτίου, όταν οι αστυνομικές αρχές τον συνέλαβαν στο σπίτι του.

Η πορεία του Ιμάμογλου

Ο Ιμάμογλου γεννήθηκε στο Akçaabat, μια περιοχή της επαρχίας της Τραπεζούντας, στη βορειοανατολική ακτή της Μαύρης Θάλασσας στην Τουρκία.

Πήρε πτυχίο Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και εργάστηκε ως επιχειρηματίας στον τομέα των κατασκευών πριν ασχοληθεί με την πολιτική.

Είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά και είναι παθιασμένος με το ποδόσφαιρο. Στα νιάτα του, ήταν τόσο ποδοσφαιριστής όσο και διευθύνων σύμβουλος της ποδοσφαιρικής ομάδας της γενέτειράς του, της Trabzonspor.

Το 2024, επανεξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Τα τελευταία έξι χρόνια, έχει γίνει μια ιδιαίτερα εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα και, δεδομένου του μεγέθους της πόλης και της ευρείας δημοτικότητάς του, έχει συχνά θεωρηθεί ως φυσικός υποψήφιος για την τουρκική προεδρία.

Πολλοί περίμεναν ότι θα κατέβαινε ως υποψήφιος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) στις προεδρικές εκλογές του 2023, όμως το κόμμα επέλεξε αντ’ αυτού τον ηγέτη του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Η απόφαση αυτή οφείλεται, εν μέρει, σε εσωτερικές διαμάχες εξουσίας μεταξύ της παλιάς φρουράς του κόμματος και της νεότερης ηγεσίας.

Ωστόσο, η μήνυση για εξύβριση κατά του Ιμάμογλου ήταν αυτή που έκανε πολλούς εντός του CHP να φοβούνται ότι μια τυχόν σύλληψη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, θα βύθιζε τις εκλογές στο χάος.

Ο Κιλιτσντάρογλου είναι λιγότερο δημοφιλής από τον Ιμάμογλου και ανήκει σε μια παλαιότερη γενιά πολιτικών της αντιπολίτευσης που έχουν επανειλημμένα αποτύχει να αμφισβητήσουν αποτελεσματικά τον Ερντογάν, από τον οποίο και έχασε στον δεύτερο γύρο των εκλογών του 2023.

Παρά τις εκστρατείες των κρατικών μέσων ενημέρωσης για την απαξίωση του Ιμάμογλου, η δημοτικότητά του συνέχισε να αυξάνεται.

Ως ηγετικό στέλεχος του CHP, ήταν ο επικρατέστερος στις προκριματικές εκλογές του κόμματος που έχουν προγραμματιστεί για τις 23 Μαρτίου, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028, ενώ η προ ημερών σύλληψη του, θεωρείται ως η τελευταία προσπάθεια του Ερντογάν να παρεμποδίσει την υποψηφιότητά του.

Πολιτική καταστολή

Μαζί με τον Ιμάμογλου οι τουρκικές Αρχές έχουν συλλάβει ακόμη 87 άτομα στο πλαίσιο της έρευνας για την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα στην Κωνσταντινούπολη.

Οι εισαγγελείς κατηγορούν τον Ιμάμογλου ότι ηγείται εγκληματικής οργάνωσης, ότι συμμετέχει σε δωροδοκίες και εκβιασμούς και ότι χειραγωγεί προσφορές. Η έρευνα τον συνδέει επίσης με οικονομικές ατασθαλίες και φερόμενους δεσμούς με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο το τουρκικό κράτος κατηγοριοποιεί ως τρομοκρατική οργάνωση.

Δεν είναι η πρώτη φορά που εξέχοντες πολιτικοί ηγέτες στην Τουρκία συλλαμβάνονται με τέτοιες κατηγορίες. Η περίπτωση του Ιμάμογλου θυμίζει πολύ την περίπτωση του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ενός Κούρδου πολιτικού και πρώην συμπροέδρου του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή από τον Νοέμβριο του 2016.

Ο Ντεμιρτάς, ο οποίος συνελήφθη κατά τη διάρκεια της καταστολής της πολιτικής αντιπολίτευσης από τον Ερντογάν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, κατηγορήθηκε για «τρομοκρατική προπαγάνδα» και «υπονόμευση της κρατικής ενότητας».

Στις εκλογές του προηγούμενου έτους, η προεδρική του εκστρατεία είχε κερδίσει ευρεία υποστήριξη, επιτρέποντας στο HDP να ξεπεράσει για πρώτη φορά το εκλογικό όριο του 10% της Τουρκίας για την είσοδο στο κοινοβούλιο.

Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για την απελευθέρωσή του, συμπεριλαμβανομένων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Ντεμιρτάς παραμένει φυλακισμένος.

Το 2024 καταδικάστηκε σε συνολική ποινή κάθειρξης 42 ετών, με την κράτησή του να θεωρείται ευρέως πολιτικά υποκινούμενη.

Στο επιδραστικό έργο τους «How Democracies Die», οι καθηγητές του Harvard Στίβεν Λεβίτσκι και Ντάνιελ Ζίμπλατ υποστηρίζουν ότι η προθυμία να περιορίσουν τις πολιτικές ελευθερίες, όπως ο έλεγχος των μέσων ενημέρωσης και η καταστολή των διαφωνιών, είναι χαρακτηριστικό των λαϊκιστών ηγετών που είναι αποφασισμένοι να αγκιστρωθούν στην εξουσία.

Η σύλληψη του Ιμάμογλου είναι ένα ακόμη επεισόδιο στη συνεχιζόμενη διάβρωση του δημοκρατικού χώρου στην Τουρκία, υποστηρίζει το The Conversation σε δημοσίευμά του και προσθέτει ότι ο Ερντογάν δραστηριοποιείται επί του παρόντος σε ένα ασυνήθιστα ευνοϊκό παγκόσμιο κλίμα, με πολλαπλές στρατηγικές διαπραγματεύσεις που τον τοποθετούν στο επίκεντρο των εξελίξεων.

Στρατηγικές κινήσεις

Το διεθνές κλίμα έχει μετατοπιστεί περαιτέρω υπέρ του Ερντογάν.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σπάνια έχει αντιταχθεί σε τέτοιες ενέργειες ή έχει καταδικάσει την καταπίεση των πολιτικών δικαιωμάτων σε άλλες χώρες, ενώ η ΕΕ, η οποία είναι απασχολημένη από τις εσωτερικές συγκρούσεις και τη ρωσική απειλή, φαίνεται επίσης πρόθυμη να κρατήσει την Τουρκία στο πλευρό της.

Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ και μια μεγάλη ακτογραμμή στη Μαύρη Θάλασσα και επιδιώκει να αναλάβει ρόλο-κλειδί στην ασφάλεια της Ευρώπης μετά την απομάκρυνση της Ουάσινγκτον από την περιοχή.

Σε όλη τη Μέση Ανατολή, η δημοκρατία συχνά χρησιμεύει περισσότερο ως διαπραγματευτικό χαρτί παρά ως πραγματική προτεραιότητα.

Ο Ερντογάν ξεκίνησε πρόσφατα μια «νέα κουρδική διαδικασία», με στόχο τη συμφιλίωση με το PKK. Αυτό κάνει τη σύλληψη του Ιμάμογλου ακόμη πιο εκπληκτική. Η κίνηση αυτή μπορεί να αποσκοπεί στην απομάκρυνση των Κούρδων ψηφοφόρων από το CHP.

Πολλοί είναι πάντως εκείνοι που διαμαρτύρονται για τη σύλληψη του Ιμάμογλου, παρά την κυβερνητική απαγόρευση των δημόσιων συγκεντρώσεων. Μένει να δούμε πόσο ανθεκτικός θα αποδειχθεί ο τουρκικός λαός. Τελικά, η επιτυχία του Ερντογάν εξαρτάται από την ικανότητα της αντιπολίτευσης να χτίσει κοινό μέτωπο εναντίον του.