Κρυμμένη πόλη 5.000 ετών χτισμένη από έναν προηγμένο χαμένο πολιτισμό ανακαλύφθηκε κάτω από απέραντη έρημο

Για αιώνες, η έρημος Ρουμπ αλ-Κάλι κοντά στη Σαουδική Αραβία και το Ντουμπάι — γνωστή και ως «Άδεια Περιοχή»— θεωρούνταν μια άψυχη θάλασσα από άμμο.
Όμως τώρα αποκαλύπτει ένα εκπληκτικό μυστικό.

Το 2002, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αλ Μακτούμ, ηγέτης του Ντουμπάι, εντόπισε παράξενα σχήματα αμμόλοφων και μια μεγάλη μαύρη απόθεση ενώ πετούσε πάνω από την έρημο.
Αυτό οδήγησε στην ανακάλυψη του Σαρούκ αλ Χαντίντ, ενός αρχαιολογικού χώρου πλούσιου σε κατάλοιπα τήξης χαλκού και σιδήρου, που πλέον πιστεύεται ότι είναι μέρος ενός πολιτισμού 5.000 ετών θαμμένου κάτω από την άμμο.

Οι ερευνητές εντόπισαν ίχνη αυτής της αρχαίας κοινωνίας περίπου 3 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της ερήμου, κρυμμένα σε κοινή θέα και για καιρό παραγνωρισμένα λόγω του σκληρού περιβάλλοντος και των μεταβαλλόμενων αμμόλοφων της Άδειας Περιοχής.
Η Ρουμπ Αλ Κάλι καλύπτει πάνω από 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καθιστώντας την τη μεγαλύτερη ενιαία έκταση άμμου στον κόσμο.

Η ανακάλυψη δίνει νέα πνοή στον θρύλο μιας μυθικής πόλης γνωστής ως «Ατλαντίδα της Άμμου».
Σύμφωνα με τον θρύλο, η πόλη Ουμπάρ  θάφτηκε στην άμμο αφού καταστράφηκε — είτε από φυσική καταστροφή, είτε, όπως λένε κάποιες παραδόσεις, ως τιμωρία των θεών.
Ο T.E. Lawrence — ο Βρετανός αξιωματικός και συγγραφέας γνωστός ως «Λόρενς της Αραβίας» — αποκάλεσε την Ουμπάρ «Ατλαντίδα της Άμμου».
Την περιέγραψε ως «μια πόλη ανυπολόγιστου πλούτου, που καταστράφηκε από τον Θεό λόγω αλαζονείας και καταπιώθηκε για πάντα από τις άμμους της Ρουμπ αλ Κάλι».

Τώρα, η σύγχρονη επιστήμη φαίνεται πως πλησιάζει τον αρχαίο μύθο.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Καλίφα στο Αμπού Ντάμπι χρησιμοποίησαν τεχνολογία ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (SAR) για να διεισδύσουν στην επιφάνεια της ερήμου — ένα εργαλείο που επιτρέπει στους επιστήμονες να «βλέπουν» κάτω από τους αμμόλοφους χωρίς να τους διαταράσσουν.
Το SAR λειτουργεί στέλνοντας παλμούς ενέργειας και μετρώντας την επιστροφή τους.

Στην περίπτωση αυτή, οι αρχαιολόγοι συνέδεσαν τα δεδομένα SAR με δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης για να σαρώσουν την περιοχή του Σαρούκ Αλ Χαντίντ.
Το ραντάρ εντόπισε θαμμένες κατασκευές και σαφή σημάδια μεταλλικών καταλοίπων, τεχνουργημάτων και στρωμάτων οστών ζώων, γνωστά ως «αποθέσεις απορριμμάτων».

Αναλύοντας τα δεδομένα με προηγμένους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, οι ερευνητές εντόπισαν μοτίβα και σχήματα που δείχνουν ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η επικεφαλής του εργαστηρίου Περιβαλλοντικών και Γεωφυσικών Επιστημών (ENGEOS) του Πανεπιστημίου Khalifa, καθηγήτρια Ντιάνα Φράνσις, περιέγραψε τη δυσκολία εντοπισμού αρχαίων τοποθεσιών στο περιβάλλον της ερήμου.
«Με το κλίμα και την έκταση της ερήμου, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να γίνει επιτόπια έρευνα», είπε. «Γι’ αυτό η δορυφορική απεικόνιση ήταν κρίσιμη. Χρειαζόμασταν εξοπλισμό που να βλέπει κάτω από την άμμο.»

Τα ευρήματα υποδηλώνουν μια πολύπλοκη, διασυνδεδεμένη κοινωνία που ευδοκίμησε στην περιοχή πριν από χιλιάδες χρόνια.

Οι ερευνητές εντόπισαν άγνωστους έως τώρα οικισμούς και οδικά δίκτυα — ισχυρές ενδείξεις μακροχρόνιας κατοίκησης και οργανωμένου πολιτισμού.

Τα στρώματα στο σημείο δείχνουν βραχώδες υπόβαθρο, αμμόλοφους και αποθέσεις γύψου, ενώ βρέθηκαν πολυάριθμα τεχνουργήματα, αρχαία μεταλλικά υπολείμματα και οστά ζώων.

Η τεχνολογία SAR σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε σημαντικό εργαλείο για αρχαιολογικές έρευνες, ειδικά σε περιοχές όπου η παραδοσιακή ανασκαφή είναι σχεδόν αδύνατη.

«Η περίπτωση του Σαρούκ αλ Χαντίντ δείχνει τη δυναμική αυτών των τεχνολογιών να ενισχύσουν τις αρχαιολογικές έρευνες και να συμβάλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς», αναφέρει η έρευνα στο σχετικό επιστημονικό περιοδικό.

Για την επαλήθευση των ευρημάτων, οι ερευνητές τα συνέκριναν με υπάρχοντα αρχαιολογικά αρχεία και πραγματοποίησαν επιτόπιες επαληθεύσεις.

Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά ακριβή ώστε να οδηγήσουν την πολιτιστική αρχή του Ντουμπάι σε έγκριση νέων ανασκαφών στις εντοπισμένες περιοχές.

«Αυτές οι περιοχές παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες, αλλά γνωρίζουμε ότι κρύβουν πολιτιστική ιστορία», είπε η Φράνσις.

Αν και λίγα είναι γνωστά για τους ανθρώπους που έζησαν εκεί πριν από 5.000 χρόνια, η ανακάλυψη αλλάζει ήδη την κατανόησή μας για τους πρώιμους πολιτισμούς της Αραβικής Χερσονήσου.

Η Αραβική Έρημος κατοικείται από την πρώιμη Πλειστόκαινο περίοδο, με εργαλεία της Νεολιθικής και Παλαιολιθικής εποχής να έχουν βρεθεί στο νοτιοδυτικό Ρουμπ αλ Κάλι.

Οι Βεδουίνοι νομάδες προσαρμόστηκαν στη ζωή στην έρημο εστιάζοντας στην εκτροφή καμηλών, την καλλιέργεια χουρμάδων και την προφορική παράδοση — πρακτικές που αντανακλούν την ανθεκτικότητα των αρχαίων ερημικών κοινωνιών.

Παρά τις σημερινές υπερ-άνυδρες συνθήκες, η περιοχή γνώρισε περιόδους αυξημένης υγρασίας πριν από 6.000 έως 5.000 χρόνια, σχηματίζοντας ρηχές λίμνες από έντονες βροχοπτώσεις.

Αυτές οι λίμνες στήριζαν ποικιλόμορφα οικοσυστήματα — χλωρίδα, πανίδα, φυτά και φύκη — κρίσιμα στοιχεία για την ανασύσταση της ζωής σε μια περιοχή που κάποτε θεωρείτο μη κατοικήσιμη.

Με κάθε πέρασμα του ραντάρ και κάθε στρώση άμμου που αφαιρεί η επιστήμη, η Άδεια περιοχή αποδεικνύει πως ποτέ δεν ήταν πραγματικά άδεια.