«Όλβιος, όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν». Ευτυχής είναι εκείνος ο οποίος γνωρίζει Ιστορία..!
Στην αρχαία σοφή γενική αυτή ρήση, δυνάμεθα να προσθέσομε και ολβιότατος, ευτυχέστατος δηλαδή, είναι εκείνος ο οποίος γνωρίζει την ιστορία του τόπου του.
Και τούτο διότι η γνώση της τοπικής ιστορίας από τον καθένα κάτοικο της κοινωνίας αυτής, της ιστορίας της γενέτειράς του, κάνει γνωστή τη συμβολή του τόπου του {και γενικά κάθε τόπου}, στην επίτευξη των εθνικών πόθων και οραμάτων. Βοηθά στην οργανική και αδιάσπαστη ένταξη των κατοίκων του μέσα στην εθνική ολότητα. Τους φορτίζει συναισθηματικά και τους δένει κυριολεκτικά με τον τόπο τους, με αποτέλεσμα τη σιγουριά, την ασφάλεια και την έφεση για δημιουργική εργασία.
Εμφορούμενος από τις σκέψεις αυτές, δειλά-δειλά θα επιχειρήσω να εξιστορήσω, μέσα στον περιορισμό του χρόνου, ένα κομμάτι της τοπικής μας ιστορίας, ένα κομμάτι που όλοι οι κρητικοί θυμούνται κι ας έχουν περάσει 84 χρόνια από τότε, (Τώρα τελευταία ανασκαλεύονται πάλι οι θύμησες της εποχής εκείνης), ένα κομμάτι που έκανε την Κρήτη παγκόσμια γνωστή, ώστε να γραφούν και να λεχθούν τόσα για την Κρήτη, το νησί των γενναίων, που να μην έχουν γραφεί και λεχθεί παρόμοια για κανένα άλλο μέρος του πλανήτη μας.
Μάχη της Κρήτης!
Έτσι ονομάστηκε η τελευταία πράξη ,το τελευταίο επεισόδιο του παραλόγου γερμανικού θεατρικού εγχειρήματος κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, εναντίον της Ελλάδος, το οποίον επεισόδιο διήρκεσε από τις 20- 31 Μαΐου 1941.
Μάχη της Κρήτης!
Αποτελεί ένα από τα πιο λαμπρά ,παράλληλα όμως κι το πιο συγκινητικό και συγκλονιστικό κεφάλαιο της Ιστορίας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.
Μάχη της Κρήτης!
Ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός για το οποίον οι ιστορικοί εξιστορούν με ακρίβεια τις λεπτομέρειες της μάχης, αναζητούν στοιχεία στα πολεμικά αρχεία, δημοσιεύουν έγγραφα και φωτογραφικό υλικό, αποδίδουν ευθύνες για σφάλματα και παραλήψεις της πολεμικής τακτικής και κάνουν διάφορες υποθέσεις για την πιθανή έκβαση του πολέμου στην περίπτωση που η Κρήτη θα είχε οχυρωθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Σας θυμίζω τα λόγια του τότε υπουργού Εσωτερικών της Κυβερνήσεως Τσουδερού, Στέλιου Δημητρακάκη.
Γράφει: «Στην Κρήτη, παρόλο που είχαν φθάσει από το Νοέμβριο του 1940 οι Βρετανοί, δεν είχαν γίνει τίποτα αξιόλογα αμυντικά έργα. Οι Βρετανοί στρατιωτικοί Διοικηταί αλλάζουν συχνά. Σοβαρές βρετανικές δυνάμεις δεν υπήρχαν στη Νήσο. Η Κρητική νεολαία από την αρχή του πολέμου πολεμούσε στα Αλβανικά βουνά. Από τους κατοίκους της νήσου είχε ζητηθεί από την παλιά κυβέρνηση ο αφοπλισμός. Δεν ήταν άγνωστο πως κάθε Κρητικός έκρυβε πάντα στο σπίτι του κι ένα τουφέκι. Είναι μια παλιά παράδοση του Κρητικού λαού. Όταν τα μέτρα των κατακτητών στένευαν ο κρητικός έκανε επανάσταση. Όταν προεβλήθη η δικαιολογία ότι ο ελληνικός στρατός στερείται όπλων, έσπευσε ο κρητικός λαός να τα στερηθεί για να εξοπλίσει τους πολεμιστάς του. Έτσι η Κρήτη την εποχή εκείνη, το Απρίλιο του 1941 ήταν σχεδόν άοπλη…», κ.λπ. κ.λπ.
Αγαπητοί μου φίλοι,
Στους ιθύνοντας της εποχής εκείνης ,προφανώς δεν ήταν γνωστό ή ήταν και δεν το πίστευαν ή δεν ήθελαν να το πιστέψουν ότι: Τα θαύματα διαρκούν μόνο μια στιγμή. Να είσαι εκεί!
Ή: Ότι το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο. Δουλεύει μόνον όταν είναι ανοιχτό. Οι Κρητικοί πάντως δουλέψανε με ανοιχτά αλεξίπτωτα. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω περισσότερα αλλά ως κρητικός έχω απορίες… όπως νομίζω και όλοι! Και αναρωτιέμαι αν τα σφάλματα του παρελθόντος γίνονται διδάγματα του μέλλοντος.
Ας αφήσουμε όμως τα θέματα αυτά στους ειδικούς της ιστορίας των πολέμων και να περιοριστούμε σε μια απλή παρουσίαση των γεγονότων.
Λίγο πριν την κατάληψη των Αθηνών, ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ και η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Εμμ. Τσουδερό κατέφυγαν στη Κρήτη (23-4-41) τη μόνη ελεύθερη ελληνική περιοχή.
Την άμυνα του νησιού την είχαν αναλάβει δυνάμεις Άγγλων, Νεοζηλανδών, Αυστραλών, που μεταφέρθηκαν μετά την κατάρρευση της υπόλοιπης Ελλάδας. Δηλαδή εξασθενημένες, κουρασμένες και με ελλιπή οπλισμό και απαρχαιωμένο, το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι δεν διέθεταν αντιαεροπορικό πυροβολικό. Ακόμη υπήρχαν στη Κρήτη ελληνικές δυνάμεις από νεοσύλλεκτους, που είχαν μεταφερθεί από την Τρίπολη και το Ναύπλιο και η πρώτη τάξη της σχολής Ευελπίδων, καθώς και η δύναμη της σχολής Χωροφυλακής. Δηλαδή άνδρες αγύμναστοι, χωρίς κατάλληλο εξοπλισμό και εφόδια.
Οι γενναίοι Κρήτες στρατιώτες πολεμούσαν στην υπόλοιπη Ελλάδα συν τοις άλλοις όμως είχαν αποκλειστεί εκεί. Όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, η άμυνα της Κρήτης είχε παραμεληθεί παντελώς. Αυτό οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους:
1. Κανείς δεν πίστευε ότι οι Γερμανικές δυνάμεις θα αποτολμούσαν τη κατάληψη της νήσου λόγω του ότι εθεωρείτο πάρα πολύ δύσκολο στρατιωτικό εγχείρημα.
2. Ο Χίτλερ δεν έβλεπε τη σκοπιμότητα της στρατιωτικής αυτής επιχείρησης και δίστασε να αναλάβει την αεροπορική επίθεση.
3. Το μεγαλύτερο τμήμα των Γερμανικών δυνάμεων ήταν της γνώμης να επιτεθούν στην νήσο Μάλτα και όχι στην Κρήτη.
Όμως, αγαπητοί μου φίλοι, η αχαλίνωτη φιλοδοξία, η υπερβολική αγάπη για τη δόξα, που τις περισσότερες φορές έχει τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα, οδήγησαν τον αρχηγό και υπαρχηγό της γερμανικής αεροπορίας, που είχαν εκπονήσει το σχέδιο ΕΡΜΗΣ (Μerkur) στρατάρχη Γκαίριγκ και αντιπτέραρχο Στούντεντ, αντίστοιχα, να πείσουν το Χίτλερ για την εφαρμογή του σχεδίου τους. Τον ισχυρισμό του ο αντιπτέραρχος τον στήριζε στην ευκολία με την οποίαν ο ίδιος θα καταλάμβανε την Μεγαλόνησο, η οποία θα αποτελούσε για τις γερμανικές δυνάμεις, τη σταθεροποίηση της γερμανικής αεροπορικής κυριαρχίας στη Μεσόγειο, εκτός των άλλων ωφελειών. Όπως όμως αργότερα αποκάλυψε: «Ομολογώ ότι πλανήθηκα στους υπολογισμούς μου όταν συμβούλευα αυτήν την επίθεση».
Έτσι άρχισε το σχέδιο ΕΡΜΗΣ από το πρωί της 20ης Μαΐου 1941 με ανελέητο βομβαρδισμό και ρίψη αλεξιπτωτιστών στην περιοχή των Χανίων. Πρώτα κατελήφθη το αεροδρόμιο του Μάλεμε, κατά το μεσημέρι της ιδίας ημέρας, το Ρέθυμνο και το απόγευμα το Ηράκλειο.
Ολόκληρη η ανθρωπότητα παρακολουθεί με δέος και θαυμασμό την άνιση αυτή σύγκρουση και όλα τα μέσα ενημέρωσης της εποχής εκείνης αφιερώνουν μακροσκελή άρθρα και ευμενή σχόλια για την αντίσταση της λεβεντογέννας Κρήτης.
Η σύγκρουση στην οποίαν έλαβεν μέρος και ο πληθυσμός του νησιού, άνδρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά, με όλα τα πρωτόγονα μέσα συνεχίστηκε σκληρά, με μεγάλες απώλειες ως την 28η Μαΐου οπότε οι υπερασπιστές του νησιού άρχισαν να αποσύρονται στα μέρη της Επαρχίας Σφακιών, όπου επιβιβάστηκαν σε σκάφη του βρετανικού στόλου, που τους μετέφεραν στη Μ. Ανατολή. Όσοι αποκόπηκαν παραδόθηκαν στους Γερμανούς.
Έτσι έληξε, στις 31Μαίου 1941, η μάχη της Κρήτης και παρά την τελική επιτυχία των Γερμανών, οι απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό ήταν τόσες πολλές ώστε δεν επανέλαβαν παρόμοιας μορφής και έκτασης επιχειρήσεις.
Αλλά και η κατάσταση στην αιματοβαμμένη Κρήτη δεν είναι καλλίτερη. Ακούστε πώς περιγράφει ο Ν. Καζαντζάκης την επικρατούσα μετακατοχική κατάσταση, ως μέλος της Κεντρικής επιτροπής διαπιστώσεων ωμοτήτων εν Κρήτη, «τραγικό είναι το πρόσωπο της Κρήτης, σοβαρά πολυβασανισμένο. Η Κρήτη είναι πικραμένη, αυστηρή και περήφανη, όπως οι χαροκαμένες μάνες που γέννησαν παλικάρια».
Όμως, φίλοι μου, ο Κρητικός δεν τη βαστά τη σκλαβιά και την κατοχή και άρχισε μια νέα σελίδα στη δική του ιστορία. Τη σελίδα της Αντίστασης κατά των κατακτητών, την οποίαν βέβαια πλήρωσε πολύ-πολύ ακριβά. Βαρύ το τίμημα της λευτεριάς και της Δημοκρατίας.
Το μήνυμά μου όμως είναι αυτό που μέσα μου πιστεύω. Ο Κρητικός δεν θέλησε ποτέ –μα ποτέ να σκοτώσει ή να σκοτωθεί, αλλά να αφανίσει τον πόλεμο, που μόνο συμφορές ,οπισθοδρομήσεις στον πολιτισμό, και στην εν γένει εξέλιξη του ανθρώπινου γένους συσσωρεύει.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω:
Η Μάχη της Κρήτης δίδαξε την ανθρωπότητα πως η απόκτηση της λευτεριάς δε μετριέται με υλικά αγαθά, αλλά με τη ψυχή και την καρδιά. και ότι αληθινά ελεύθερος είναι εκείνος που δεν γίνεται κανενός τύραννος, αλλά ούτε δούλος.
Η μάχη της Κρήτης ανέδειξε τη μεγαλοψυχία της γυναίκας-μάνας. Δε λογαριάζει η αγάπη της μάνας ,υπηκοότητα, θρησκεία, φύλλο, χρώμα ή κάτι ανάλογο. Απλόχερα μοιράζεται παντού και πάντοτε. Παρέχει συγχώρεση και στοργή γιατί αυτή είναι ο δημιουργός της ζωής και αν οι μάνες αποφάσιζαν για τον πόλεμο ή την ειρήνη, πάντα σε αυτόν τον κόσμο θα βασίλευε το δεύτερο.
Η κρητικιά μάνα έσπειρε ανθρωπιά και καλοσύνη, δίδαξε φιλότιμο, έλεος, γενναιοφροσύνη και φιλευσπλαχνία ακόμη και προς τους κατακτητές, γιατί κι αυτοί ήσαν παιδιά κάποιας μάνας, όπως μας διηγείται στις εικόνες μεγαλείου ένας Γερμανός, συγγραφέας που επισκέφτηκε, λίγο μετά τον πόλεμο την Κρήτη.
Η μάχη της Κρήτης απέδειξε την φιλοτιμία, την φιλοξενία και την ανιδιοτελή προσφορά του Κρητικού προς τον συνάνθρωπο, αρκεί να υπάρχει σεβασμός και τιμιότητα. Σε αντίθετη περίπτωση, ο κρητικός μοιάζει της θάλασσας που ποτέ δεν ησυχάζει, ακόμη-ακόμη ο Κρητικός είναι δίκοπο μαχαίρι και δεν είναι τυχαίο ότι σε κανένα μέρος του κόσμου δεν υπάρχει ως παραδοσιακό δώρο προς τον ξένο επισκέπτη μας, το κρητικό μαχαίρι με τις διάφορες αλληγορικές μαντινάδες.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να φωνάξω δυνατά: Πως τότε πεθαίνουν οι νεκροί, όταν τους λησμονούμε. Οι άνθρωποι ερχόμαστε και φεύγουμε επισκέπτες –ζωγράφοι της όλης διαδικασίας της ζωής. Χρέος μας να τραβήξουμε την πιο ωραία πινελιά πάνω στον πίνακα της ζωής. Οι Κρητικοί ήρωες το έπραξαν. Εμείς το υποσχόμαστε και βεβαιώνουμε ότι θα παραδώσουμε στους επιγενόμενους τον ίδιο ζωντανό και καυτό πόθο. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής, στη μνήμη όλων εκείνων που ηρωικά έπεσαν, προασπίζοντας την ελευθερία, τη δημοκρατία και την κρητική γη των πατέρων μας ας είναι η ομιλία μου αυτή..!
