Η Βουλή το 2023: Ανασκόπηση της κοινοβουλευτικής χρονιάς που φεύγει

Όσα χαρακτήρισαν ή στιγμάτισαν την λειτουργία της Βουλής το έτος που εκπνέει: Τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της σύνθεσης του κοινοβουλίου, το νομοθετικό έργο, οι προ ημερησίας διάταξης συζητήσεις και η υπόθεση των υποκλοπών. 

Παρά το γεγονός ότι το 2023 παράχθηκε πλούσιο νομοθετικό έργο, η κοινοβουλευτική αποτίμηση του έτους που εκπνέει δεν εστιάζεται κυρίως σε αυτό. Το κυρίαρχο στοιχείο της χρονιάς αφορά στις νέες πολιτικές ισορροπίες που διαμορφώθηκαν στη Βουλή των Ελλήνων αλλά και στο γεγονός πως το 2023 ήταν η χρονιά με τα … 3 Κοινοβούλια.

Οι εκλογές

Καταλυτικός παράγοντας ήταν προφανώς οι διπλές Εθνικές Εκλογές που πραγματοποιήθηκαν διαδοχικά στις 21 Μαΐου και στις 25 Ιουνίου. Έτσι πρακτικά το 2023 ξεκίνησε με την κοινοβουλευτική σύνθεση των εκλογών της 7ης Ιουλίου του 2019, συνεχίστηκε με τη «Βουλή των 2 ημερών» που προέκυψε από τις εκλογές του Μαΐου και ελέω του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής δεν απέδωσε κυβερνητικό σχήμα που να διαθέτει τη δεδηλωμένη για να ολοκληρώθεί με τη σύνθεση που έχει το κοινοβούλιο έως και σήμερα.

Κοινός παρονομαστής όλων αυτών των συνθέσεων ήταν φυσικά η κοινοβουλευτική κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη που μέσα στο 2023 κέρδισε και τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις που έγιναν. Έτσι σχημάτισε τελικά κυβέρνηση με πλειοψηφία 158 βουλευτών (ακριβώς την ίδια με το 2019) η οποία ορκίστηκε στις 27 Ιουνίου.

Ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές στη σύνθεση της Βουλής

Το 2023 η σύνθεση του κοινοβούλιο άλλαξε ριζικά.

Η ποσοτική αλλαγή που συντελέστηκε αφορά την ύπαρξη πολλών σχηματισμών με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση συγκριτικά με το παρελθόν. Το ποσοστό-φράγμα του 3% ξεπέρασαν στις εκλογές αρχικά 8 συνολικά κόμματα: Ν.Δ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, «Νίκη», «Σπαρτιάτες» και Πλεύση Ελευθερίας. Στις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομματικών αυτών σχηματισμών προστέθηκε και αυτή της «Νέας Αριστεράς». Η νέα Κ.Ο προέκυψε από τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και την αποχώρηση 11 βουλευτών ενώ ανακοινώθηκε επισήμως στην Ολομέλεια της Βουλής στις 6 Δεκεμβρίου.

Η ποιοτική αλλαγή που συντελέστηκε σχετίζεται με την μεγάλη εκλογική διαφορά και αντίστοιχα τη διαφορά κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ η Ν.Δ διαθέτει 158 βουλευτές, η αξιωματική αντιπολίτευση που εκφράζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ είχε αρχικά 47 βουλευτές και σήμερα 36, ενώ το τρίτο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, διαθέτει 32 βουλευτές. 

Συνολικά, η πολυδιάσπαση της αντιπολίτευσης αφενός ενισχύει την κοινοβουλευτική κυριαρχία του πρώτου κόμματος ενώ παράλληλα δυσκολεύει την άσκηση μίας σειράς κοινοβουλευτικών προνομίων όπως π.χ η σύσταση εξεταστικών επιτροπών από την αντιπολίτευση που απαιτεί τη στήριξη 120 βουλευτών και για να πραγματοποιηθεί έχει ως προϋπόθεση τη συνεργασία τουλάχιστον 5 κομμάτων. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι η αντιπολίτευση διαθέτει 3 κόμματα που αυτό-τοποθετούνται στον χώρο της κεντροαριστεράς και 3 κόμματα που έχουν αναφορά στον χώρο της «πατριωτικής δεξιάς» ή της ακροδεξιάς.

Τα νομοσχέδια

Το νομοθετικό έργο του 2023 δεν κινήθηκε στους υψηλούς ρυθμούς της τριετίας 2019 -2022, παρόλα αυτά δεν μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει «φτωχό». Σε σημαντικό βαθμό το πρώτο 6μηνο επηρεάστηκε από την προεκλογική περίοδο ενώ, στο δεύτερο εξάμηνο, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αναθεώρησε το νομοθετικό σχεδιασμό της με βάση τους νέους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς.

Μία χαρακτηριστική νομοθετική πρωτοβουλία με αυτό το πνεύμα ήταν η – αιφνιδιαστική κατά πολλούς- απόφαση του Πρωθυπουργού να φέρει εκ νέου νομοσχέδιο για την ψήφο των απόδημων σχεδόν αμέσως μετά την ορκωμοσία της νέας του κυβέρνησης. Παρά το γεγονός ότι ήδη η κυβέρνηση της Ν.Δ είχε νομοθετήσει για το ζήτημα αυτό το 2020 μετά από συμβιβασμό με τα υπόλοιπα κόμματα. Το νέο νομοθέτημα τιτλοδοτήθηκε «Αρση των περιορισμών για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εκλογέων εξωτερικού» και όπως συνάγεται από τον τίτλο του απελευθέρωσε ακόμη περισσότερο την δυνατότητα των εκλογέων του εξωτερικού να μετέχουν στις εκλογές. Το εν λόγω νομοσχέδιο κατάφερε στις 27 Ιουλίου να επιτύχει την απαραίτητη από το Σύνταγμα πλειοψηφία των 200 βουλευτών ώστε να ισχύσει από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση συγκεντρώνοντας 208 ψήφους «υπέρ», έναντι 68 «κατά» και 24 «παρών». Στηρίχθηκε από τα κόμματα ΝΔ, ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ, Νίκη και Πλεύση Ελευθερίας.

Από τα νομοσχέδια που έφερε προς ψήφιση στη Βουλή το νέο κυβερνητικό σχήμα, αυτό που απασχόλησε περισσότερο ήταν το φορολογικό. Το νομοθέτημα θεσμοθέτησε ένα καθεστώς τεκμηρίων για την φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών που προκάλεσε κοινωνικές αντιδράσεις καθώς και την έντονη κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Οι επίμαχες διατάξεις του πάντως εγκρίθηκαν από την Ολομέλεια της Βουλής στηριζόμενη από την κυβερνητική πλειοψηφία.

Συμπαγής κυβερνητική πλειοψηφία

Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί πως οι 158 βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος έως στιγμής παρουσιάζουν εξαιρετικά «συμπαγή» εικόνα σε όλες τις ψηφοφορίες ακόμη και τις ονομαστικές που έχουν προκληθεί από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ακόμη και στις περιπτώσεις που επιμέρους ρυθμίσεις νομοσχεδίων έχουν αμφισβητηθεί από κορυφαία στελέχη της Ν.Δ. Ενδεικτικό παράδειγμα η πρόσφατη ρύθμιση για τις άδειες παραμονής και εργασίας μεταναστών με την οποία διαφώνησε ο πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς και τελικά υπερψηφίστηκε από τους υπόλοιπους βουλευτές της Ν.Δ.

Πάντως ιδιαίτερη «πρόκληση» για τη συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας αναμένεται να αποτελέσει το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευθεί για την έλευσή του στη Βουλή για ψήφιση «εντός της 4ετίας» παρόλο που κορυφαία στελέχη του κόμματος (Μ.Βορίδης, Θ.Πλεύρης, Α.Σαμαράς κ.α) έχουν δηλώσει πως δεν θα το υπερψηφίσουν.

Η αποτύπωση των καταστροφών

Το 2023 «σημαδεύτηκε» από γεγονότα που στοίχισαν ζωές και αυτό ήταν επόμενο να αποτυπωθεί και στην κοινοβουλευτική λειτουργία. Σε αυτά περιλαμβάνεται το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών, οι πυρκαγιές που ταλάνισαν την χώρα και αυτό το καλοκαίρι όπως και η κακοκαιρία Daniel που είχε ως αποτέλεσμα τις πρωτοφανείς πλημμύρες στη Θεσσαλία.

Για τα δύο γεγονότα που συνδέθηκαν με την κλιματική αλλαγή πραγματοποιήθηκαν στη Βουλή προ ημερησίας διάταξης συζητήσεις. Η συζήτηση για τις πυρκαγιές έγινε στις 31 Αυγούστου του 2023 ενώ η αντίστοιχη διαδικασία για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου. Αμφότερες με την παρουσία του πρωθυπουργού και την έντονη κριτική από τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς ή τους επικεφαλής των κοινοβουλευτικών ομάδων.

Ειδικά για την τραγωδία των Τεμπών, η Βουλή υπερψήφισε στις 15 Νοεμβρίου την πρόταση για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής που κατέθεσε το ΚΚΕ και προβλέπει την αναζήτηση πολιτικών ευθυνών για την πορεία του σιδηροδρόμου την τελευταία 30ετία. Στην υπερψήφιση της πρότασης συναίνεσε και η κυβερνητική πλειοψηφία. Αντίστοιχα, πάντως, απορρίφθηκαν οι προτάσεις που κατέθεσαν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής προκειμένου να εξεταστεί το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος και της απιστίας για τους πρώην υπουργούς Μεταφορών Κωνσταντίνο Αχ. Καραμανλή (ΝΔ) και Χρήστο Σπίρτζη (ΣΥΡΙΖΑ).

Μια περιληπτική ανασκόπηση των κοινοβουλευτικών πεπραγμένων του 2023 δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει και δύο μελανά σημεία στη λειτουργία του Κοινοβουλίου.

Υποκλοπές

Το πρώτο αφορά στη διαχείριση της περίφημης υπόθεσης των υποκλοπών, η οποία «ξέσπασε» το καλοκαίρι του 2022 όταν αποκαλύφθηκε – με παραδοχή του ίδιου του πρωθυπουργού- ότι τέθηκε υπό παρακολούθηση από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών ο Νίκος Ανδρουλάκης την περίοδο που ήταν υποψήφιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ενώ στη συνέχεια στην ιστορία ενεπλάκη και η χρήση του λογισμικού Predator. Τον Ιανουάριο του 2023 καταγράφηκε η «δυστοκία» της Βουλής να αποδεχθεί ενημέρωση για το θέμα από τον πρόεδρο της Άρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Χρήστου Ράμμου, ο οποίος μάλιστα κατηγορήθηκε πως «αυτό- προσκλήθηκε» στη Βουλή των Ελλήνων παρότι είχε σημαντικά στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα την οποία και διενήργησε που αφορούσαν σε ισχυρές ενδείξεις παρακολούθησης κορυφαίων υπουργών της κυβέρνησης.

Η προβληματική λειτουργία ως προς αυτό το ζήτημα κορυφώθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου του 2023 οπότε η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής ενέκρινε με αμφισβητήσιμη πλειοψηφία την αλλαγή της σύνθεσης της διοίκησης της ΑΔΑΕ. Πιο συγκεκριμένα, τα πρόσωπα που προτάθηκαν από την κυβέρνηση υπερψηφίστηκαν από 16 μέλη της 27μελούς Διάσκεψης των Προέδρων (14 από την Ν.Δ και 2 από την Ελληνική Λύση) με την αντιπολίτευση να καταγγέλλει πως δεν τηρήθηκε η συνταγματική αρχή που ορίζει ως προϋπόθεση την έγκριση από τα 3/5 του οργάνου. Η Διάσκεψη, όμως, αποφάσισε πως το 16 είναι ίσο με τα 3/5 του 27 ερμηνεύοντας με τον τρόπο αυτό την συνταγματική διάταξη.

«Σπαρτιάτες»

Το δεύτερο «μελανό σημείο» αφορά στο κόμμα «Σπαρτιάτες». Ο εν λόγω πολιτικός σχηματισμός βρέθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 2023 υπό το μικροσκόπιο έρευνας του Αρείου Πάγου αναφορικά με τις σχέσεις του με τον Ηλία Κασιδιάρη, καταδικασμένο ως μέλος της εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή». Πιο συγκεκριμένα η εισαγγελική αναφορά διερευνά αν 11 από τους βουλευτές του κόμματος αυτού «προσέφεραν στην πραγματικότητα το κόμμα των Σπαρτιατών ως μανδύα νέου πολιτικού κόμματος στον Ηλία Κασιδιάρη, διευκολύνοντάς τον να καταστρατηγήσει τους περιορισμούς εκλογιμότητας που τάσσονται από την εκλογική νομοθεσία» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο εισαγγελικό έγγραφο που διαβιβάστηκε στη Βουλή. Έτσι η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου διερευνά αν έχει διαπραχθεί το αδίκημα της «εξαπάτησης εκλογέων». Βασιζόμενη μάλιστα σε δηλώσεις του ίδιου του προέδρου των «Σπαρτιατών», Βασίλη Στίγκα, ο οποίος σε δημόσιες δηλώσεις του μίλησε για «εξωκοινοβουλευτικά κέντρα» και «υπόγειες διεργασίες» στο κόμμα του. Χρησιμοποιώντας μάλιστα χαρκατηρισμούς όπως «Greek Mafia» και «Don Corleone».

Πηγή: vouliwatch.gr