Ειδικό Δικαστήριο για την Ουκρανία στηρίζουν 40 παγκόσμιοι ηγέτες και 1 δισ. ευρώ από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια δίνει η κομισιόν;
Περίπου 40 παγκόσμιοι ηγέτες ανακοίνωσαν την Παρασκευή τη στήριξή τους στη δημιουργία ενός νέου διεθνούς δικαστηρίου με σκοπό τη δίωξη όσων φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη γενικευμένη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το ειδικό αυτό δικαστήριο στοχεύει ανώτατους Ρώσους ηγέτες για το «έγκλημα της επίθεσης», το οποίο θεωρείται ως η νομική βάση για τα πολυάριθμα εγκλήματα πολέμου που η Ουκρανία αποδίδει στις ρωσικές δυνάμεις από το 2022.
Επειδή η Ρωσία δεν είναι μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC), το δικαστήριο δεν μπορεί να διώξει τον Βλαντιμίρ Πούτιν ή άλλους ανώτερους αξιωματούχους για την έναρξη του πολέμου. Έτσι, η Ουκρανία και Ευρωπαίοι ηγέτες πρότειναν ένα ειδικό δικαστήριο ως εναλλακτική μορφή λογοδοσίας.
Το δικαστήριο θα δημιουργηθεί βάσει συμφωνίας μεταξύ της Ουκρανίας και του Συμβουλίου της Ευρώπης, του κορυφαίου θεσμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ήπειρο.
Τι είναι το Ειδικό Δικαστήριο για το έγκλημα της επίθεσης κατά της Ουκρανίας;
Από τα πρώτα στάδια του πολέμου, το Κίεβο ζητούσε τη δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου που θα πήγαινε πέρα από τα εγκλήματα πολέμου (βομβαρδισμοί πολιτικών υποδομών, δολοφονίες αμάχων, βιασμοί, βασανιστήρια, ομηρίες). Η Ρωσία αρνείται όλες τις κατηγορίες.
«Αν θέλουμε πραγματική δικαιοσύνη, δεν πρέπει να ψάχνουμε δικαιολογίες ούτε να επικαλούμαστε αδυναμίες του διεθνούς δικαίου, αλλά να λάβουμε θαρραλέες αποφάσεις», είχε δηλώσει ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι από την Ολλανδία το 2023.
Ανάλογα ειδικά δικαστήρια είχαν ιδρυθεί:
- Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (π.χ. Δίκες της Νυρεμβέργης)
- Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους
- Μετά τη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994
Το νέο δικαστήριο θα χρηματοδοτείται από τις χώρες που το στηρίζουν, γνωστές ως Core Group, συμπεριλαμβανομένων της Ολλανδίας, της Ιαπωνίας και του Καναδά.
Οι ΗΠΑ το στήριζαν υπό τον Τζο Μπάιντεν, αλλά όχι υπό την κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ.
Την Παρασκευή, το υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας ανακοίνωσε μαζί με ΥΠΕΞ 40 χωρών ότι η τεχνική νομική προετοιμασία έχει ολοκληρωθεί.
Το δικαστήριο θα επικυρωθεί από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Λουξεμβούργο.
Η ανακοίνωση συμφωνήθηκε παρουσία της επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Kaja Kallas, στο Λβιβ της Ουκρανίας.
Μόλις ιδρυθεί, το δικαστήριο θα επικεντρωθεί στη δίωξη Ρώσων ηγετών που ευθύνονται για την εισβολή του 2022.
Τι είναι το έγκλημα της επίθεσης;
Το έγκλημα της επίθεσης ορίζεται ως ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής εισβολής σε άλλη χώρα.
«Ονομάζεται “η μητέρα όλων των εγκλημάτων” γιατί προηγείται όλων των άλλων — εγκλημάτων πολέμου, κατά της ανθρωπότητας ή και γενοκτονίας», εξηγεί η ειδικός διεθνούς δικαίου Iva Vukusic από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.
Δεν διώκονται στρατιώτες αλλά ανώτεροι ηγέτες. Το δικαστήριο σκοπεύει να εξετάσει 20 έως 30 υψηλόβαθμους αξιωματούχους.
Στις Δίκες της Νυρεμβέργης, 12 Ναζί ηγέτες καταδικάστηκαν για αυτό το έγκλημα, τότε γνωστό ως «έγκλημα κατά της ειρήνης». Ήταν η τελευταία φορά που έγινε τέτοια καταδίκη.
Θα διωχθεί ο Πούτιν;
Το διεθνές δίκαιο παρέχει ασυλία στην τριάδα ηγεσίας κάθε κράτους (πρόεδρος, πρωθυπουργός, ΥΠΕΞ) όσο είναι στην εξουσία.
Ωστόσο, το δικαστήριο μπορεί να ξεκινήσει διαδικασίες εναντίον του Πούτιν και να περιμένει να αποχωρήσει από την εξουσία για να διεξαχθεί δίκη.
Δεν υπάρχει παραγραφή για το έγκλημα της επίθεσης.
Το δικαστήριο θα μπορεί να διεξάγει δίκες ερήμην, αλλά οι καταδικασμένοι χωρίς φυσική παρουσία έχουν το δικαίωμα επανάληψης της δίκης.
Γιατί δεν μπορεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να διώξει αυτά τα εγκλήματα;
Το ICC (με έδρα τη Χάγη) μπορεί να δικάσει Ρώσους για γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας, όχι όμως για το έγκλημα της επίθεσης, διότι:
- Το Καταστατικό της Ρώμης (2002) τροποποιήθηκε το 2010 για να συμπεριλάβει την επίθεση, μόνο για τις χώρες-μέλη.
- Η Ρωσία δεν είναι μέλος.
Το ICC έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν, για εγκλήματα πολέμου και απαγωγές παιδιών από την Ουκρανία, καθώς και για άλλους πέντε αξιωματούχους.
Πού θα εδρεύει το νέο δικαστήριο;
Η Χάγη (Ολλανδία) έχει προταθεί ως πιθανή έδρα, καθώς ήδη φιλοξενεί:
- Το ICC
- Το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ
- Άλλους διεθνείς θεσμούς
Εκεί βρίσκεται ήδη το Διεθνές Κέντρο Δίωξης για το Έγκλημα της Επίθεσης, που συλλέγει αποδεικτικά στοιχεία με εποπτεία της Eurojust.
Στην Ολλανδία φιλοξενείται και το Μητρώο Ζημιών του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπου Ουκρανοί πολίτες καταγράφουν τις οικονομικές ζημιές τους από τον πόλεμο.
Οι υποστηρικτές ελπίζουν ότι το νέο δικαστήριο θα λειτουργεί μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους.
Η Κομισιόν δίνει 1 δισ. ευρώ στην Ουκρανία- Για «κλοπή» μιλάει η Μόσχα
Η Κομισιόν αποφάσισε να δώσει 1 δισ. ευρώ στην ουκρανική αμυντική βιομηχανία, χρησιμοποιώντας τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν δεσμευτεί στην ΕΕ. Συγκεκριμένα τα κεφάλαια που δίνονται στο Κίεβο προέρχονται από τους τόκους των δεσμευμένων κεφαλαίων.
«Μόλις διαθέσαμε ένα δισεκατομμύριο ευρώ για την ουκρανική αμυντική βιομηχανία, ώστε η Ουκρανία να μπορέσει να αμυνθεί καλύτερα» έναντι της ρωσικής εισβολής, δήλωσε η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας, από τη Λβίβ, στο περιθώριο επίσκεψης στην Ουκρανία, μαζί με Ευρωπαίους ΥΠΕΞ.
Υπενθυμίζεται πως η Δύση έχει παγώσει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 235 δισεκατομμυρίων ευρώ από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022, με την πλειονότητα των περιουσιακών αυτών στοιχείων να βρίσκεται στην Ευρώπη.
Τον Μάρτιο, η Ένωση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τους τόκους που εισπράττονται από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία για να χρηματοδοτήσει την βοήθεια προς την Ουκρανία, κάτι που η Μόσχα χαρακτήρισε «κλοπή».
