Τα νοικοκυριά βρίσκονται υπό ασφυκτική πίεση εξαιτίας της ακρίβειας που “ροκανίζει” τα εισοδήματά τους
Οι τελευταίες κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι μεν σε σωστή κατεύθυνση, αλλά χρειάζεται να γίνουν περισσότερα και αποφασιστικότερα βήματα, για να αντιμετωπιστούν οι χρόνιες παθογένειες της ελληνικής αγοράς, αλλά και να έχουν προληπτικό χαρακτήρα για τη συγκράτηση των τιμών. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), ενόψει του αναμενόμενου νέου κύματος αυξήσεων, λόγω και της αύξησης του κόστους στις θαλάσσιες μεταφορές, που προκαλούν διεθνώς οι συνεχιζόμενες επιθέσεις των ανταρτών Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα.
Τα νοικοκυριά βρίσκονται υπό ασφυκτική πίεση εξαιτίας της ακρίβειας που “ροκανίζει” τα εισοδήματά τους. Η μικρή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού αποτελεί μια ανάσα, ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία, παραμένουν οι καλπάζουσες τιμές στα τρόφιμα (αύξηση 25% στη διετία, επισήμως στο 8,9% το 2023), αλλά και οι προβλέψεις για αύξηση των τιμών του καταναλωτή κατά 2,8% το 2024 και 2,1% το 2025 αντίστοιχα. Αν δε ληφθούν σύντομα επιπρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, οι προσωρινές αλλαγές στις συνήθειες των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων θα μεταβολιστούν σε κανονικότητα και το πρόβλημα ενδεχομένως να μη θεραπευτεί. Η απουσία ουσιαστικών ελέγχων σε όλη την αλυσίδα από το χωράφι μέχρι το ράφι θα παραμείνει μαζί με τη μη ουσιαστική εφαρμογή της ψηφισμένης Ευρωπαϊκής Οδηγίας περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Παρά τους προβληματισμούς, η πλειοψηφία των καταναλωτών αξιοποιεί το μέτρο του “καλαθιού του νοικοκυριού”, ωστόσο το συγκεκριμένο μέτρο καταλαμβάνει την τελευταία θέση, σε σχέση με τα μέτρα που θεωρούν οι ίδιοι οι καταναλωτές ότι θα τους βοηθούσαν στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, ενώ την ίδια στιγμή έντονη είναι η επιθυμία του καταναλωτικού κοινού για μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε βασικά είδη σε ποσοστό 81%. Σε σχέση με τα εισοδήματα, παρατηρείται δυσανάλογη επιβάρυνση στα νοικοκυριά, καθώς για εισοδήματα κάτω των 750 ευρώ διαπιστώνεται αύξηση 19% της δαπάνης για το ψωμί. Το ποσοστό υποχωρεί στο 11% για την κατηγορία εισοδημάτων μεταξύ 751 και 1.100 ευρώ, ενώ περιορίζεται μόλις στο 1% για την κατηγορία 1.801-2.200 ευρώ.
Στην έρευνα του ΙΕΛΚΑ, που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2023 με δείγμα 1.000 καταναλωτές, διαφαίνεται ξεκάθαρα μία τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων για τις αγορές βασικών αγαθών και υπηρεσιών και δευτερευόντως διαχείρισης χρημάτων. Μεγαλύτερη είναι η πίεση στη μείωση των δαπανών για βασικές υπηρεσίες και λιγότερο για βασικά αγαθά. Ειδικότερα, το 75% (έναντι 71% τον Ιανουάριο 2023) του κοινού δηλώνει ότι έχει ακυρώσει δαπάνες διασκέδασης, όπως είναι η εστίαση, οι διακοπές, τα ταξίδια κ.ά. Το 52% (έναντι 50% τον Ιανουάριο) του κοινού δηλώνει ότι έχει αναβάλει εργασίες συντήρησης και επισκευής, π.χ. στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο. Το 55% (έναντι 55% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου. Το 48% (έναντι 40% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει αλλάξει μάρκα-επωνυμία προϊόντος. Το 28% (έναντι 24% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει χρησιμοποιήσει χρήματα από τις αποταμιεύσεις του, προκειμένου να καλύψει τις αγορές του. Το 28% (έναντι 29% τον Ιανουάριο) έχει αναβάλει την πληρωμή λογαριασμών ή έχει προχωρήσει σε στάση πληρωμής των υποχρεώσεών του. Το 15% (έναντι 11% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει αυξήσει τον χρόνο εργασίας ή έχει βρει δεύτερη εργασία προκειμένου να αυξήσει το εισόδημά του. Η δύσκολη συνθήκη για τα ελληνικά νοικοκυριά αποτυπώνεται και στο γεγονός πως μόλις 4% του κοινού δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει κανένα απολύτως μέτρο για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων. Το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» διαμορφώθηκε στο 57%, ενώ στο 14% αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους.
Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν το 20% του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι έχουν χρεωθεί διαμορφώθηκε στο 9%. Η αύξηση των τιμών σε βασικά προϊόντα διατροφής έχει επηρεάσει (σε ποσοστό 75%) τις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών σε μεγάλο βαθμό. Το 66% των ερωτηθέντων αγοράζει λιγότερα τρόφιμα, λόγω της ακρίβειας, και αυτή η αλλαγή φαίνεται κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 50 ετών, όπου το ποσοστό είναι 75% τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό των νέων 18-30 ετών είναι 57%. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι ποσοστό 32% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι πλέον ενδιαφέρεται λιγότερο για την ποιότητα των τροφίμων. Αυτό συνεπάγεται ότι το 1/3 απομακρύνεται από το κριτήριο της ποιότητας των τροφίμων και άρα στρέφεται σε πιο “επικίνδυνα” για την υγεία φαγητά…
