Από τον Τραμπ… στον νέο Πάπα και μετά τι;

Ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου, μιας από τις πλέον εμβληματικές προσωπικότητες της σύγχρονης Καθολικής Εκκλησίας, σηματοδοτεί μια περίοδο μετάβασης όχι μόνο για το Βατικανό, αλλά και για ολόκληρη την υφήλιο. Ο Φραγκίσκος με την ταπεινότητα, τον ακτιβισμό υπέρ των φτωχών και το ανοιχτό του πνεύμα σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης είχε προσδώσει έναν νέο, πιο ανθρώπινο χαρακτήρα, στο παπικό αξίωμα. Τώρα το ερώτημα που γεννιέται δεν είναι άλλο από το: ποια θα είναι η κατεύθυνση της Καθολικής Εκκλησίας υπό την ηγεσία του επόμενου Πάπα; Και ποια θα είναι η δύναμη του Καθολικισμού στη νέα εποχή; 

Ο Πάπας Φραγκίσκος επεδίωξε να επαναπροσδιορίσει την εικόνα της Εκκλησίας, μετακινώντας την έμφαση από την αυστηρή θεολογία σε μια πιο κοινωνική προσέγγιση. Με έμφαση στη φροντίδα των μεταναστών, την προστασία του περιβάλλοντος, την ανοιχτή αντιμετώπιση ευαίσθητων ζητημάτων, όπως η LGBT κοινότητα και η θέση των γυναικών, δημιούργησε ένα πιο συμπεριληπτικό και “παγκόσμιο” πρόσωπο για την Εκκλησία. Μάλιστα, πολλές από τις προσεγγίσεις του Πάπα δεν ήταν αρεστές και κυρίως αποδεκτές από τις λεγόμενες συντηρητικές κλίκες του Καθολικισμού.

Πολύ απλά, πιο συντηρητικοί κύκλοι της Εκκλησίας αντέδρασαν σε πολλές από τις τολμηρές του δηλώσεις και πρωτοβουλίες, προκαλώντας εσωτερικές εντάσεις. Έτσι, η Καθολική Εκκλησία μετά τον θάνατό του βρίσκεται διχασμένη ανάμεσα σε δύο οράματα, αυτό της πιο ελεύθερης προσέγγισης αλλά και σε εκείνο της επιστροφής στην παραδοσιακή αυστηρότητα. Ο νέος Πάπας θα αναδειχθεί μέσα από το Κονκλάβιο, ένα σώμα καρδιναλίων που σε μεγάλο βαθμό έχει διορίσει ο ίδιος ο Φραγκίσκος. Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία αυτών που θα εκλέξουν τον επόμενο Πάπα κλίνουν προς τις ιδέες και το όραμα του προκατόχου τους. Όμως τα δεδομένα αλλάζουν ανάλογα και με τις ισορροπίες που θέλει να κρατήσει ο κάθε υποψήφιος. Επίσης, ζητούμενο είναι και το πώς θα γεφυρωθούν ορισμένες βασικές διαφορές με τους ορθόδοξους, μιας και ο Πάπας που σήμερα η υφήλιος αποχαιρετά είχε πάντα τη λογική των κοινών διαδρομών με τους χριστιανούς ορθόδοξους. 

Ένας Πάπας που θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις του Φραγκίσκου θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον παγκόσμιο ρόλο της Εκκλησίας ως υπέρμαχου των κοινωνικών δικαιωμάτων της ειρήνης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Τι γίνεται όμως σε περίπτωση εκλογής ενός συντηρητικού Πάπα; 
Αυτό ίσως να σημαίνει αυστηρότερη προσήλωση στη θεολογική ορθοδοξία, επιστροφή στην κλασική εκκλησιαστική αυστηρότητα και περιορισμό των κοινωνικών παρεμβάσεων της Εκκλησίας. Αν και αυτό μπορεί να ικανοποιήσει τις πιο παραδοσιακές κοινότητες, ίσως αποξενώσει τις νέες γενιές καθολικών, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Λατινική Αμερική και η Αφρική, που πάντα έχουν μια διαφορετική προσέγγιση σε όλο αυτό που λέμε νέα τάξη πραγμάτων. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αριθμεί πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια πιστούς και διατηρεί τεράστια επιρροή όχι μόνο στα πνευματικά ζητήματα, αλλά και σε παγκόσμιες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις. Ο Πάπας, ως ηγετική φυσιογνωμία, έχει την ικανότητα να διαμορφώνει την παγκόσμια ατζέντα πάνω σε κρίσιμα ζητήματα, όπως οι προσφυγικές κρίσεις, η φτώχια, οι πολεμικές συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή. 
Δεν πρέπει να ξεχνάμε την επίσκεψη του Πάπα στη Μόρια, αλλά και τη συμβολική κίνηση να πάρει μαζί του φεύγοντας από την Ελλάδα 15 πρόσφυγες. Μια συμβολική κίνηση, ίσως και ένα ουσιαστικό μήνυμα στην Ευρώπη, που έχει μετατοπίσει το πρόβλημα στα νότια σύνορά της, δηλαδή στην Ελλάδα και την Ιταλία. 

Ένας Πάπας που θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις του Φραγκίσκου θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον παγκόσμιο ρόλο της Εκκλησίας ως υπέρμαχου των κοινωνικών δικαιωμάτων της ειρήνης και της προστασίας του περιβάλλοντος

Η επιλογή του νέου Πάπα, λοιπόν, δεν είναι απλώς εκκλησιαστική υπόθεση. Είναι γεγονός με γεωπολιτικές διαστάσεις που θα επηρεάσει διακρατικές σχέσεις, διεθνείς οργανισμούς και τη στάση εκατομμυρίων ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα. Άραγε τι μπορεί να σημαίνει για την ανθρωπότητα ένας πάπας κοντά στις ιδέες αλλά και τις απόψεις του Τραμπ; Το σίγουρο είναι πως η δύναμη του Καθολικισμού παραμένει αδιαμφισβήτητη. Ο νέος Πάπας θα κληθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην παράδοση και την ανάγκη για αλλαγή, διαμορφώνοντας όχι μόνο το μέλλον της Εκκλησίας, αλλά και την πορεία της ίδιας της ανθρωπότητας σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή. 

Να λοιπόν γιατί η εκλογή του νέου Πάπα θεωρείται εξαιρετικής σημασίας σε έναν πλανήτη που εμφανίζεται διχασμένος και κυρίως φοβισμένος. Το ερώτημα είναι: Από τον Τραμπ… στον νέο Πάπα και μετά τι;