Αλκατράζ: Η ιστορία της πιο εμβληματικής φυλακής των ΗΠΑ που θέλει να ανοίξει ξανά ο Τραμπ

Για 29 χρόνια ήταν το απόλυτο σύμβολο της απομόνωσης και της σκληρής τιμωρίας για τους πλέον επικίνδυνους εγκληματίες των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν το κλείσιμό της το 1963, ο μύθος της φυλακής του Αλκατράζ εξακολουθούσε να συναρπάζει.

Η ανακοίνωση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ότι θα ανοίξει ξανά το Ομοσπονδιακό Σοφρωνιστήριο Αλκατράζ (όπως είναι η επίσημη ονομασία του) έφερε ξανά στην επικαιρότητα την διάσημη φυλακή που βρίσκεται σε μια βραχονησίδα στον Κόλπο του Σαν Φρανσίσκο, περίπου 2 χλμ. από την ακτή. «Διέταξα τησν Υπηρεσία Φυλακών, καθώς και το υπουργείο Δικαιοσύνης, το FBI και το υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας να ξανανοίξουν ένα κατά πολύ μεγεθυμένο και ανοικοδομημένο Αλκατράζ, για να στεγάσει τους πιο αδίστακτους και βίαιους εγκληματίες», έγραψε ο Τραμπ στην πλατφόρμα Truth Social.

Το στρατιωτικό οχυρό που έγινε φυλακή

Το νησί Αλκατράζ ανακαλύφθηκε το 1775 από τον Ισπανό πλοίαρχο Χουάν Μανουέλ ντε Αγιάλα και που το ονόμασε «Isla de los Alacatraces», δηλαδή «Νησί των Πελεκάνων». Η στρατηγική του θέση στο μέσο του κόλπου το κατέστησε ιδανικό σημείο για στρατιωτική χρήση. Το 1850, ο Αμερικανός πρόεδρος Μίλαρντ Φίλμορ υπέγραψε διάταγμα που παραχωρούσε το νησί στον στρατό των ΗΠΑ και το Αλκατράζ έγινε στρατιωτικό φρούριο.

Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού Εμφυλίου (1861–1865), η στρατηγική σημασία του νησιού ενισχύθηκε, και σύντομα άρχισε να χρησιμοποιείται για την κράτηση στρατιωτών που είχαν παραβεί κανονισμούς, αλλά και πολιτών που θεωρούνταν απειλή για την Ένωση. Το 1868, το φρούριο μετατράπηκε επισήμως σε στρατιωτική φυλακή.

Η πιο ασφαλής φυλακή στη χώρα

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μετά την Ποτοαπαγόρευση και την έξαρση του οργανωμένου εγκλήματος, οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν ένα κύμα εγκληματικότητας άνευ προηγουμένου. Χρειαζόταν μια φυλακή για την κράτηση των πιο επικίνδυνων και απείθαρχων εγκληματιών — εκείνων που ακόμη και στις φυλακές δημιουργούσαν προβλήματα. Το 1933 το υπουργείο Δικαιοσύνης ανέλαβε τον έλεγχο του νησιού και την επόμενη χρονιά, το 1934, άνοιξε επισήμως το Ομοσπονδιακό Σωφρονιστήριο Αλκατράζ.

Το Αλκατράζ σχεδιάστηκε με σκοπό να είναι η πιο ασφαλής φυλακή της χώρας. Η φυσική της απομόνωση και τα παγωμένα, ισχυρά ρεύματα του κόλπου καθιστούσαν την απόδραση εξαιρετικά δύσκολη, ενώ οι εγκαταστάσεις εξοπλίστηκαν με πρωτοποριακά για την εποχή τους μέσα ασφαλείας: ατσάλινα κάγκελα, ειδικά μηχανικά συστήματα κλειδώματος, ηλεκτρονικά ελεγχόμενα περάσματα και αυστηρό πρωτόκολλο πειθαρχίας.

Η φυλακή χωρίστηκε σε τέσσερις τετράγωνες πτέρυγες κελιών (A, B, Γ, Δ), με κελιά διαστάσεων 2,7×1,5 μέτρα, με ύψος 2,1 μέτρα. Οι χειρότεροι παραβάτες φιλοξενούνταν στην πτέρυγα Δ, όπου βρίσκονταν και πέντε κελιά απομόνωσης, γνωστά ως «η Τρύπα».

Οι διάσημοι κρατούμενοι

Ανάμεσα στους 1.576 κρατούμενους που πέρασαν τις πύλες της Αλκατράζ από το 1934 μέχρι το 1963, περιλαμβάνονται ονόματα που έμειναν στην Ιστορία. Ο πιο διάσημος ήταν ο Αλ Καπόνε, ο διαβόητος αρχιμαφιόζος του Σικάγο, ο οποίος μεταφέρθηκε στο Αλκατράζ το 1934 μετά από υποψίες ότι λάμβανε ιδιαίτερη μεταχείριση στις φυλακές της Ατλάντα όπου βρισκόταν πριν.

Άλλοι διαβόητοι κρατούμενοι ήταν οι γκάνγκστερ Τζορτζ «Μασίν Γκαν» Κέλι, Άλβιν «Κρίπι» Κάρπις, Μίκι Κόεν και Μπάμπι Τζόνσον, και ο δολοφόνος Ρόμπερτ Στράουντ, γνωστός ως «ο ορνιθολόγος του Αλκατράζ» (παρά το παρατσούκλι του, δεν του επιτρεπόταν να εκτρέφει πουλιά στο Αλκατράζ – κάτι που έκανε σε προηγούμενες φυλακές όπου είχε κρατηθεί).

Η «Μάχη του Αλκατράζ»

Συνολικά 36 κρατούμενοι έκαναν 14 απόπειρες διαφυγής στην 29ετή ιστορία της φυλακής. Οι περισσότεροι απέτυχαν: είτε σκοτώθηκαν στη διάρκεια της απόπειρας, είτε συνελήφθησαν.

Η πιο αιματηρή απόπειρα απόδρασης ήταν η περίφημη «Μάχη του Αλκατράζ» τον Μάιο του 1946. Μια ομάδα κρατουμένων, με αρχηγό τον Μπέρναρντ Κόι, κατέλαβαν το δωμάτιο οπλισμού της φυλακής, σκοτώνοντας δύο φρουρούς και κρατώντας άλλους ομήρους. Η πολιορκία διήρκεσε δύο ημέρες και έληξε με την επέμβαση πεζοναυτών. Τρεις κρατούμενοι σκοτώθηκαν και δύο εκτελέστηκαν αργότερα. Η ιστορία μεταφέρθηκε στην τηλεόραση το 1987 με την ταινία «Six Against the Rock» και τον Ντέιβιντ Κάρανταϊν ως Κόι.

Η μοναδική επιτυχημένη (;) απόδραση

Η πιο μυστηριώδης υπόθεση είναι η απόδραση του 1962, όταν οι Φρανκ Μόρις και τα αδέλφια Τζον και Κλάρενς Άνγκλιν δραπέτευσαν μέσα από τρύπες που έσκαψαν στα κελιά τους χρησιμοποιώντας αυτοσχέδια εργαλεία από κουτάλια και κέρματα. Χρησιμοποιώντας μια σχεδία που είχαν συναρμολογήσει από αδιάβροχα πανωφόρια, διέφυγαν από το νησί και, παρά τις έρευνες, δεν εντοπίστηκαν ποτέ. Το FBI έκλεισε την υπόθεση το 1979 συμπεραίνοντας ότι οι δραπέτες πέθαναν από υποθερμία και τα πτώματά τους παρασύρθηκαν από τα ρεύματα. Όμως το σώμα των U.S. Marshals εξακολουθεί να την κρατάει ανοιχτή μέχρι το 2030, όταν θα συμπληρωθούν 100 χρόνια από τη γέννηση όλων των καταζητούμενων.

Στην κινηματογραφική ταινία του 1979 «Απόδραση από το Αλκατράζ» ο Κλιντ Ιστγουντ υποδύθηκε τον Φρανκ Μόρις.

Κλείσιμο λόγω υψηλού κόστους

Η φυλακή του Αλκατράζ έκλεισε στις 21 Μαρτίου 1963 εξαιτίας του υψηλού λειτουργικού κόστους, της φθοράς των εγκαταστάσεων και της κοινωνικής πίεσης για μεταρρυθμίσεις στο σωφρονιστικό σύστημα. Έκθεση του 1959 είχε διαπιστώσει ότι το κόστος του Αλκατράζ ήταν τρεις φορές υψηλότερο σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη αμερικανική φυλακή (10 δολάρια ανά φυλακισμένο την ημέρα, σε σύγκριση με 3 δολάρια σε άλλες φυλακές) και θα έχει ενδιαφέρον να δει κανείς πώς θα λύσει το πρόβλημα αυτό ο Ντόναλντ Τραμπ εφόσον πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του να επαναλειτουργήσει τη φυλακή.

Προς το παρόν, το Αλκατράζ παραμένει μουσείο και τουριστικός προορισμός από το 1972, και δέχεται πάνω από 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως.