Έτσι χτίστηκε ο Παρθενώνας – Τι υποστηρίζουν ερευνητές με βάση μυστηριώδες αρχαίο χάραγμα βοσκού

Η Ακρόπολη της Αθήνας είναι ένας από τους πιο επισκέψιμους και γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο και στην τοποθεσία δεσπόζουν τα ερείπια του Παρθενώνα, ενός μαρμάρινου ναού αφιερωμένου στη θεά Αθηνά -χτισμένου τον 5ο αιώνα π.Χ.- που έχει γίνει εμβληματικός της αρχαίας Ελλάδας.

Μια νέα δημοσίευση στο American Journal of Archaeology, από τους Merle Langdon (Πανεπιστήμιο του Τενεσί) και Jan Z. van Rookhuijzen, αφηγείται την ιστορία ενός χαμένου ναού στην τοποθεσία του Παρθενώνα.

Όλα ξεκίνησαν με την ανακάλυψη αρχαίων χαραγμάτων (γκράφιτι).

Το μικροσκοπικό έργο βρέθηκε σε μαρμάρινο βράχο στην περιοχή της Βάρης, 20 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Αθήνας. Αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης ομάδας περισσότερων από 2.000 γκράφιτι που φτιάχτηκαν από βοσκούς, τα οποία ανακάλυψε και μελέτησε ο Merle Langdon τα τελευταία χρόνια. Διαθέτουν κείμενο καθώς και σχέδια που περιλαμβάνουν πλοία, άλογα και ερωτικές σκηνές. Όλα χρονολογούνται στον έκτο αιώνα π.Χ.

Το έργο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα είναι ένα πρόχειρο λαξευμένο σε βράχο σχέδιο ενός κτιρίου. Αν και οι λεπτομέρειες του σχεδίου δεν είναι πλήρως κατανοητές, μπορεί να αναγνωριστεί ως ναός λόγω των κιόνων και των σκαλοπατιών.

Γύρω από το κτίριο υπάρχει μια ελληνική επιγραφή που γράφει Προς Εκατόμπεδον… Μίκονος (Το κτίριο των 100 ποδιών… του Μίκωνα). Ο Mikon δεν είναι γνωστός, αλλά εκτιμάται ότι ήταν ένας βοσκός που έκανε το γκράφιτι ενώ έβοσκε τα κοπάδια του. Η εκδοχή του ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιείται είναι πολύ αρχαία, καθιστώντας σαφές ότι το σχέδιο έγινε ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.

Μεγάλη αρχαιολογική σημασία είναι η λέξη της επιγραφής Εκατόμπεδον, ένα ελληνικό όνομα που αναφέρεται σε μια κατασκευή τεράστιου μεγέθους. Ο όρος είναι γνωστό ότι είναι το επίσημο αρχαίο όνομα του διάσημου ναού αφιερωμένου στην ελληνική θεά Αθηνά – αργότερα γνωστού ως Παρθενώνας.

Είναι πιθανό ότι ο Μίκων ήθελε να απεικονίσει ένα κτίριο στην Ακρόπολη των Αθηνών. Ωστόσο, επειδή το αλφάβητο που χρησιμοποίησε μπορεί να χρονολογηθεί σταθερά στον 6ο αιώνα π.Χ., το σχέδιο πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 χρόνια παλαιότερο από τον Παρθενώνα, που ξεκίνησε γύρω στο 450 π.Χ.

Αναπαραγωγή του γκράφιτι που βρέθηκε στη Βάρη. Σχέδιο του Merle Langdon. Ευγενική προσφορά του Archaeological Institute of America και του American Journal of Archaeology

Ένας χαμένος ελληνικός ναός

Ο Παρθενώνας μπορεί να είναι ένας πολύ αρχαίος ναός, αλλά δεν ήταν ο πρώτος. Από καιρό πιστεύεται ότι ακόμη παλαιότεροι ναοί βρίσκονταν στο παρελθόν στην Ακρόπολη – αν και οι αρχαιολόγοι έχουν συζητήσει έντονα τις ημερομηνίες, την εμφάνισή τους και τις ακριβείς τοποθεσίες τους στον λόφο. Υπάρχει επίσης μια ιστορική συμφορά που εμποδίζει την κατανόησή μας: το 480 π.Χ., κατά τη διάρκεια των ελληνοπερσικών πολέμων, ένας περσικός στρατός έφτασε στην Αθήνα και κατέστρεψε όλα τα κτίρια που τότε βρίσκονταν στην Ακρόπολη.

Στην πραγματικότητα, το Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα φιλοξενεί μεγάλα σπασμένα γλυπτά που απεικονίζουν σκηνές του ελληνικού μύθου, καθώς και ταύρους που καταβροχθίζονται από λιοντάρια. Κάποτε ήταν μέρος της διακόσμησης του ναού, αλλά υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ίσως στην περσική επίθεση του 480 π.Χ., αν όχι πριν. Θα μπορούσε ένας από τους χαμένους ναούς να είναι ο Εκατομπέδων που σχεδίασε ο Μίκων;

Ένα κρίσιμο μέρος του παζλ είναι ένα αρχαιοελληνικό δημοκρατικό διάταγμα που χρονολογείται από την εποχή πριν από την περσική επίθεση και την οικοδόμηση του Παρθενώνα. Το διάταγμα αυτό αναφέρει επίσης ένα Εκατόμπεδο στην Ακρόπολη, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τον κάπως διφορούμενο σκοπό της «αποθήκευσης θησαυρού». Το διάταγμα ήταν γνωστό εδώ και πολύ καιρό, αλλά οι αρχαιολόγοι είχαν συζητήσει τι θα μπορούσε να ήταν το Εκατόμπεδο που αναφέρεται σε αυτό.

Κάποιοι πιστεύουν ότι το Εκατόμπεδο που αναφέρεται στο διάταγμα ήταν ναός, καθώς οι ελληνικοί ναοί συνήθως χρησίμευαν ως αποθήκευση θησαυρών που προσέφεραν στους θεούς . Αλλά πολλοί άλλοι υποστηρίζουν ότι η λέξη Εκατόμπεδον δεν μπορεί να αναφέρεται καθόλου σε ναό και πρέπει να ήταν μια ανοιχτή αυλή στην Ακρόπολη.

Το νεοδημοσιευμένο γκράφιτι του σχεδίου τουΜίκωνα είναι σημαντικό. Εάν ο Μίκων ονόμασε τον σχεδιασμένο ναό του Εκατόμπεδον, τότε είναι πιθανό ότι ο όρος Εκατόμπεδον στο διάταγμα αναφερόταν επίσης σε ναό. Πράγματι, ο Παρθενώνας που βρίσκεται σήμερα στον λόφο ονομαζόταν κάποτε Εκατόμπεδον.

Παρόλο που το Εκατόμπεδον που σχεδίασε ο Μίκων έχει εξαφανιστεί, είναι πιθανόν κάποια από τα γλυπτά του ναού του μουσείου να ανήκουν σε αυτό, όπως βρισκόταν κάποτε στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο Παρθενώνας.

Το γκράφιτι δείχνει τον αλφαβητισμό των βοσκών

Η επιγραφή είναι επίσης σημαντική γιατί δείχνει ότι, σε αντίθεση με ό,τι συνήθως πιστεύεται, οι βοσκοί μπορούσαν να διαβάζουν και να γράφουν, ακόμη και σε αυτή την πρώιμη ημερομηνία που εξαπλώθηκε ακόμη ο αλφαβητισμός στον ελληνικό κόσμο. Το γιατί οι βοσκοί παρήγαγαν τόσα πολλά γκράφιτι δεν είναι γνωστό – μπορεί απλώς να ήταν μια μορφή απόδρασης κατά τις βαρετές στιγμές της δουλειάς τους.

Ωστόσο, το γκράφιτι που έφτιαξε ο Μίκων δείχνει πώς ένα μικρό σκαρίφημα μπορεί να είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση των ιστορικών γρίφων πίσω από έναν από τους πιο εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου.