Έργα και ημέραι του Μηνά Γεωργιάδη – Ο ηρωικός δήμαρχος του Μεγάλου Κάστρου που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς τον Ιούνιο 1942

Το πνεύμα και το φως ταιριάζει στους Έλληνες, πώς θα μπορούσαν λοιπόν οι Κρητικοί να ζουν στο μισοσκόταδο και τι να τον κάνεις τέτοιο ήλιο, τέτοιο γαλάζιο ουρανό αν δεν μπορεί να φωλιάσει η ελευθερία, το φως και το πνεύμα; 

Κάθε μέρα της ζωής του δημάρχου Μηνά Γεωργιάδη ήταν μέρα που σημάδεψε την πόλη του Ηρακλείου. Προτού κλείσει αιώνια τα βλέφαρά του αυτή τη μαύρη μέρα του Ιούνη του ’42, κατόρθωσε να βυθιστεί στις ανάγκες που είχε η πόλη και οι συμπολίτες του, και αγωνίστηκε πρακτικά και δημιουργικά για να τις καλύψει.

Παρόλο που γεννήθηκε στο ανοιξιάτικο τοπίο του Μεγάλου Κάστρου, το ξεκίνημα της ζωής του ήταν σ’ ένα τοπίο μουντό και συννεφιασμένο, λόγω του ότι γεννήθηκε στην ύστερη Τουρκοκρατία, αλλά και του ότι έχασε νωρίς τον πατέρα του. 

Το 1887 που γεννήθηκε το Ηράκλειο ήταν σαν μια πόλη με “δύο πρόσωπα”, υπήρχε το χριστιανικό αλλά και το μουσουλμανικό στοιχείο, δίπλα στον Άγιο Μηνά υπήρχαν μιναρέδες και τζαμιά, δίπλα από τις φτωχογειτονιές υψώνονταν νεοκλασικά νεοαναγειρόμενα σπίτια, άλλοι μιλούσαν ευγενικά και άλλοι απέφευγαν να μιλήσουν, και ανάμεσα σ’ όλα αυτά μια συνοριακή γραμμή που θύμιζε σε όλους τα γερασμένα από τις στενοχώριες πρόσωπα των Κρητικών, πρόσωπα που ήταν ρυτιδιασμένα από τη μοίρα και όχι από τον χρόνο. 

Στο Μεγάλο Κάστρο υπήρχαν πολλά προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Μετά από την οθωμανική κυριαρχία, την απελευθέρωση και την Ένωση με την Ελλάδα και μέσα στα διαρκώς μεταβαλλόμενα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα, ξεπρόβαλε μια πνοή αναδημιουργίας, με το εμπόριο και τις ευκαιρίες για τους νέους να πολλαπλασιάζονται. Αυτήν την περίοδο, τα δύο αδέλφια του Μηνά Γεωργιάδη, ο Χριστόφορος και ο Τίτος, έχοντας αποφοιτήσει από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου των Αθηνών ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στο Ηράκλειο, μάλιστα το δικηγορικό γραφείο του Τίτου διακρίθηκε ως ένα από τα καλύτερα της πόλης και για πολλούς μάλιστα το πρώτο. Όσο για τον Αλέξανδρο, τον Μηνά, αλλά και τον Μανόλη ασχολήθηκαν με ό,τι αφορούσε την εμπορικότητα, τις βιοτεχνίες και τις επιχειρήσεις. Παράλληλα, με όλα αυτά ο Μηνάς Γεωργιάδης ασχολήθηκε με την κοινωνία της πόλης του και τον πολιτισμό της. 

Η ενασχόληση με το εμπόριο

Ήταν 24 ετών όταν εκλέχθηκε γραμματέας του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Ηρακλείου, έγινε γραμματέας του Μουσικού Συλλόγου “Απόλλων”, ήταν το πρόσωπο που συνδέθηκε με όλα τα μεγάλα έργα στο λιμάνι του Ηρακλείου, αλλά αυτός που ασχολήθηκε για τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης… 

Για τον Μηνά Γεωργιάδη θα ήταν αδύνατο να μείνει μόνο στον ιστό του εμπορίου, της εξέλιξης και της οικονομικής δικής του ανάπτυξης ή σταθερότητας. Δε θαμπώθηκε, δε φοβήθηκε και πάνω απ’ όλα δεν ξέχασε τις στερήσεις και τις δυσκολίες που έζησε μεγαλώνοντας. Με ψυχή ευαίσθητη και πνεύμα ανήσυχο, υπηρετούσε την πόλη του και η ύπαρξή του ύφαινε λόγους αναδημιουργίας για την οικονομία, τον πολιτισμό, την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πώς θα μπορούσαν λοιπόν οι πολίτες του Ηρακλείου να μην εκφράσουν την επιθυμία τους για τη συμμετοχή και τη διεκδίκησή του στη θέση του δημάρχου; 

Αρχικά, το 1925, ο ίδιος αρνήθηκε τη συμμετοχή του λόγω της πολιτικής αστάθειας που υπήρχε αλλά και του προσφυγικού ζητήματος. Αργότερα όμως όλα άλλαξαν, οι εκλογές του 1929 χάρισαν τη νίκη και μάλιστα θριαμβευτικά στις βενιζελικές δυνάμεις κι έτσι ακολούθησε η διεκδίκηση του δημαρχιακού αξιώματος από τον Μηνά Γεωργιάδη, όπου έχασε τη θέση για 77 ψήφους. Πανηγυρικά ήταν όμως τα αποτελέσματα στις δημοτικές εκλογές του 1934, που τον έχρισαν δήμαρχο με 2.200 ψήφους παραπάνω από τον αντίπαλο του. 

Ο Μηνάς Γεωργιάδης είχε ήδη καταγράψει τις δυσλειτουργίες και τα προβλήματα της πόλης του, είχε κατασταλάξει στις ανάγκες που έπρεπε να αντιμετωπιστούν και ξεκίνησε αμέσως μετά από την τοποθέτησή του ως δήμαρχος να χαράσσει μια διαδρομή διαμόρφωσης. Προβλήματα όπως η ρυμοτομία της πόλης, η κατασκευή υδραγωγείου, η βελτίωση συνθηκών καθαριότητας, δημόσιας υγιεινής, η δίκαιη κατανομή των φόρων, η οικονομική ανάπτυξη που τον απασχολούσαν έπρεπε να επιτευχθούν με όποιο κόστος. Ο νέος δήμαρχος της πόλης του Ηρακλείου είχε όνειρα, μα και τη διάθεση να παλέψει για να αλλάξει τη σελίδα για οτιδήποτε κάνει την πόλη του να αιμορραγεί τόσο εντός των τειχών όσο και εκτός, συμπεριλαμβανομένων και των περιοχών που φιλοξενούσαν τους πρόσφυγες. Είχε διάθεση, εργασιομανία, ήταν δίκαιος, ανθρωπιστής, αγωνιστής και βαθιά δημοκράτης, γι’ αυτό και πάντα είχε την αποδοχή και την αγάπη των πολιτών του Ηρακλείου. 

Στο πλαίσιο των αποφάσεών του και τον συντονισμό των υπηρεσιών κατόρθωσε να κάνει σημαντικές παρεμβάσεις στο δίκτυο ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρισμού. Γεμάτος ενέργεια και ακούραστος, ασχολήθηκε με την ανοικοδόμηση των νέων δημοτικών σφαγείων που θα καταστραφούν όμως στη συνέχεια από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς. Ασχολήθηκε με την επέκταση του Δημοτικού Κοιμητηρίου, τη συγκέντρωση απορριμμάτων, όπου για πρώτη φορά αγοράστηκαν απορριμματοφόρα και τοποθετήθηκαν κάδοι περισυλλογής σκουπιδιών, ενώ για την αντιμετώπιση της ανεργίας εκτέλεσε σημαντικά δημοτικά έργα, εξόπλισε και ανακαίνισε το Πανάνειο Νοσοκομείο, εμπλούτισε τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, διόρισε τον Νικόλαο Σταυρινίδη, προκειμένου να μεταφράσει και να αρχειοθετήσει τουρκικά αρχεία της Κρήτης, οραματίστηκε τον σχεδιασμό εστιών πολιτισμού, δίχως όμως να προλάβει να τις υλοποιήσει διότι οι γερμανικοί βομβαρδισμοί κατέστρεψαν τα σχέδιά του. 

Ένας από τους 62 Μάρτυρες – Το σαμποτάζ και τα γερμανικά αντίποινα 

Ο ίδιος όσο και ο αδελφός του, ο Τίτος, συνδέθηκαν με τον αγώνα και τις ομάδες ανταρτών στα βουνά της Κρήτης. Οι επικοινωνίες τους αυτές δεν έμειναν κρυφές, γι’ αυτό και οι γερμανικές Αρχές σε αντίποινα έδωσαν η εντολή να εκτελεστούν 12 κορυφαίοι Ηρακλειώτες. Στις 3 Ιουνίου του 1942 από αρκετά χωριά του Ηρακλείου εντοπίστηκαν πολίτες, μεταξύ των οποίων και ο δήμαρχος Μηνάς Γεωργιάδης με τους αδελφούς του Τίτο και Μανόλη, και οδηγήθηκαν στις φυλακές της Αλικαρνασσού. Από εκεί μεταφέρθηκαν σε ένα μετόχι έξω από το Ηράκλειο προς το Γάζι, όπου και εκτελέστηκαν. 

Λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε το σαμποτάζ του αεροδρομίου Ηρακλείου. Την επομένη του σαμποτάζ οι Γερμανοί ως αντίποινα μετέφεραν 50 ακόμα πολίτες για να τους εκτελέσουν στην ίδια θέση που 11 μέρες πριν είχαν εκτελεστεί οι 12, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Μηνάς Γεωργιάδης. Στο σύνολο 62 ήταν οι πολίτες που εκτελέστηκαν στο μετόχι της περιοχής του Γαζίου, γι’ αυτό και αργότερα στον τόπο εκτέλεσής τους ανοικοδομήθηκε το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων. 

Κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή Ιουνίου ο Ιερός Ναός των Αγίων Πάντων στο Γάζι τιμά τη μνήμη των 62 Μαρτύρων που εκτελέστηκαν το 1942.