Άγιος Παΐσιος: Η πνευματική πρόοδος ξεκινά από την αυτογνωσία

Πώς οι Άγιοι έφτασαν στην αγιότητα; Εστίασαν ειλικρινά στον εσωτερικό τους κόσμο και ασχολήθηκαν αποκλειστικά με τις δικές τους αδυναμίες και πάθη. Μέσα από διαρκή αυτοεξέταση και αυστηρή αυτοκατηγορία, καθάρισαν τη ματιά της ψυχής τους από κάθε πνευματικό εμπόδιο, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν διαύγεια και εσωτερικό βάθος. Έβλεπαν τον εαυτό τους ως κατώτερο από κάθε άλλον άνθρωπο και θεωρούσαν τους συνανθρώπους τους ανώτερους και περισσότερο άξιους
Οι Άγιοι κατόρθωσαν να αγιάσουν επειδή έστρεψαν το βλέμμα της ψυχής προς τα μέσα τους, αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας πρώτα τα δικά τους πάθη και αδυναμίες. Αντί να επικρίνουν τους άλλους, εστιάζονταν στα προσωπικά τους σφάλματα, με αυστηρή αυτοκριτική και ειλικρινή αυτομεμψία. Μέσα από αυτή τη στάση, η ψυχή τους καθάριζε και αποκτούσαν πνευματική διαύγεια, βλέποντας καθαρά και σε βάθος.
Έβλεπαν τον εαυτό τους ως τον τελευταίο όλων και θεωρούσαν τους συνανθρώπους τους ανώτερους, όχι από ταπεινολογία αλλά από γνήσια ταπεινοφροσύνη. Τα δικά τους λάθη τους φαίνονταν βαριά, ενώ τα λάθη των άλλων τα έβλεπαν ως ασήμαντα, επειδή παρατηρούσαν μέσα από τον καθαρό φακό της ψυχής και όχι με ανθρώπινη επιφανειακή κρίση. Γι’ αυτό και δεν δίσταζαν να πουν: «Εγώ είμαι ο πιο αμαρτωλός απ’ όλους». Τα μάτια της ψυχής τους είχαν γίνει τόσο καθαρά, που τους αποκάλυπταν και το παραμικρό τους σφάλμα ως κάτι μεγάλο.
Εμείς όμως, ενώ τα σφάλματά μας είναι δοκάρια, δεν τα βλέπουμε ή τα βλέπουμε σαν ξυλαράκια. Κοιτάμε τους άλλους με το μικροσκόπιο και βλέπουμε τα δικά τους αμαρτήματα μεγάλα, ενώ τα δικά μας δεν τα βλέπουμε, γιατί δεν καθάρισαν τα μάτια της ψυχής μας. Επομένως ο άνθρωπος, όταν φτάσει σε καλή πνευματική κατάσταση όλα τα βλέπει καθαρά, όλα τα σφάλματα των άλλων τα δικαιολογεί και δίνει ελαφρυντικά στους άλλους, με την καλή έννοια, γιατί τα βλέπει με το Θεϊκό μάτι και όχι με το ανθρώπινο.
Αν κανείς γνωρίζει το σφάλμα του, είναι η μισή προκοπή. Μεγάλο καλό είναι, όταν αναγνωρίζει κανείς την αδυναμία του και όταν προσπαθεί να διορθωθεί. Αυτός είναι καλύτερος από εκείνον, που κάνει πολύ αγώνα, αλλά δεν αναγνωρίζει όμως τις αδυναμίες του.
Να προσέξουμε πολύ τα εκ προθέσεως σφάλματα, γιατί αυτό που θα εξετάσει ο Θεός είναι η πρόθεσή μας. Τα σφάλματα που κάνουμε από απροσεξία είναι ελαφρότερα. Μερικές αμαρτίες είναι αμαρτίες, αλλά έχουν και ελαφρυντικά. Ύστερα, όταν σφάλουμε χωρίς να το θέλουμε, ο Θεός οικονομάει έτσι τα πράγματα, ώστε να χρησιμοποιηθεί το σφάλμα μας για καλό. Δηλαδή, όχι ότι έπρεπε να σφάλουμε, για να γίνει αυτό το καλό, αλλά αφού σφάλαμε χωρίς να το θέλουμε, ο Θεός αξιοποιεί το σφάλμα μας και βγαίνει καλό. Όταν όμως κάνουμε ένα σφάλμα εν γνώσει μας και έπειτα μετανοιώσουμε, να ευχηθούμε, να μη γίνει κακό από τις συνέπειες του σφάλματός μας.
Από τη στιγμή, που πιστέψει ο άνθρωπος ότι δεν έσφαλλε, τότε έκανε ένα μεγάλο σφάλμα.
Προτιμώ τα λάθη που με κάνουν ταπεινό, παρά τις επιτυχίες που μου προσθέτουν εγωισμό.
Είναι μερικοί αδιάφοροι (αμετανόητοι), που όταν κάνουν ένα σφάλμα, δεν το ξανασκέφτονται, δεν τους κεντάει καθόλου μέσα τους και μένουν αδιόρθωτοι. Γι’ αυτό και όταν τους κάνεις παρατήρηση για το σφάλμα που έκαναν, γελάνε, σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Αυτό είναι κάτι τελείως σατανικό.
Η στενοχώρια για τα σφάλματά μας είναι άσκοπη, όταν δεν προσπαθούμε να τα διορθώσουμε. Είναι σαν να κλαίμε έναν άρρωστο συνέχεια, χωρίς να του προσφέρουμε βοήθεια για να αναρρώσει.
Πρώτα πρέπει να ανακρίνει κανείς τον εαυτόν του. Και αν δεν βρίσκει τίποτε, τότε να κάνει δύο-τρεις μετάνοιες, να πέσει στα γόνατα και να πει: «Θεέ μου, πάντως σε κάτι έχω σφάλει. Φώτισέ με να καταλάβω τι έκανα». Μόλις το πει αυτό, αμέσως με την ταπείνωση θα φύγει η ομίχλη του πειρασμού και θα βρει την αιτία. Βλέποντας δηλαδή ο Θεός την ταπείνωσή του, στέλνει την Χάρη Του και τον φωτίζει να θυμηθεί ακριβώς σε τι έφταιξε, για να τακτοποιηθεί.
Πηγή: vimaorthodoxias.gr