H πιθανή… απιθανότητα ενός νέου παγκοσμίου πολέμου, στο φόντο των σύγχρονων γεωπολιτικών ανταγωνισμών
Η συνέχεια και κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή τροφοδοτεί για μία ακόμη φορά τα “σενάρια της Αποκάλυψης”. Δηλαδή τη συζήτηση για ένα ενδεχόμενο “νέου παγκοσμίου πολέμου”. Αυτήν την ώρα, για μια σειρά από λόγους που θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στη συνέχεια, η πιθανότητα για κάτι τέτοιο είναι σχετικά μικρή. Όχι όμως και ανύπαρκτη.
Και γενικότερα, η πιθανότητα ενός νέου παγκοσμίου πολέμου είναι εξαιρετικά υψηλή, απλώς… όχι σε αυτήν τη συγκυρία και όχι έτσι. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ενόψει της ανάπτυξης των ατομικών και στη συνέχεια πυρηνικών όπλων, ο κόσμος πέρασε σε μια φάση “ανήσυχης ειρήνης”. Οι κύριες δυνάμεις χωρίστηκαν σε δύο “στρατόπεδα”, από τη μία η “Δύση” με το ΝΑΤΟ, από την άλλη η ΕΣΣΔ και οι σύμμαχοί της με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας.
Και οι δύο συνασπισμοί είχαν πανίσχυρο πυρηνικό οπλοστάσιο, το οποίο στην πλήρη του ανάπτυξη (κάτι λιγότερο από δύο δεκαετίες μετά την έκρηξη της πρώτης ατομικής βόμβας) ήταν απολύτως επαρκές για να καταστρέψει τον πλανήτη και να εξαφανίσει κάθε ίχνος ανώτερης ζωής από την επιφάνειά του. Εκτός από κάποια είδη εντόμων, τέλος πάντων.
Έγινε πολύ γρήγορα αντιληπτό ότι παγκόσμιος πόλεμος σήμαινε πυρηνικό πόλεμο, κάτι που με τη σειρά του σήμαινε ολοκληρωτική καταστροφή. Κι αυτό διότι σε κάθε περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης στην ιστορία, οι εμπόλεμοι χρησιμοποίησαν κάθε μέσο που είχαν στη διάθεσή τους για να πετύχουν την επικράτηση επί του αντιπάλου. Οπότε η ιδέα ενός “συμβατικού πολέμου”, όπου δε θα χρησιμοποιηθούν τα στρατηγικά πυρηνικά, ήταν απλώς… ανοησία κάποιων ρομαντικών. Εφόσον γινόταν γενικευμένη σύγκρουση μεταξύ των δύο συνασπισμών, τα στρατηγικά πυρηνικά θα είχαν τον πρώτο λόγο. Και τον τελευταίο, αφού η καταστροφή που θα επακολουθούσε θα ήταν ολοκληρωτική. Φωτισμένοι άνθρωποι αποκάλεσαν έναν ενδεχόμενο Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο “τον πόλεμο που θα τελειώσει όλους τους πολέμους”.
Διότι μετά από αυτόν δε θα υπήρχαν ζωντανοί αρκετοί άνθρωποι για να ξαναστήσουν τον πολιτισμό και να ξανακάνουν πολέμους.
Ξεκάθαρα στρατόπεδα
Η περίοδος του λεγόμενου “Ψυχρού Πολέμου” προσδιοριζόταν κυρίως από δύο χαρακτηριστικά: την απροθυμία αμφότερων των συνασπισμών να εμπλακούν σε απευθείας σύγκρουση μεταξύ τους και παράλληλα τη διάθεσή τους να αψιμαχούν σε περιφερειακές συγκρούσεις, διά αντιπροσώπων. Η πρώτη τέτοια ήταν η Κορέα, στη συνέχεια είχαμε το Βιετνάμ και δεκάδες μικροσυγκρούσεις και μικροπολέμους ή επαναστάσεις, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου. Σε όλες αυτές τις συγκρούσεις εμπλέκονταν και οι δύο υπερδυνάμεις της εποχής, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, είτε άμεσα, είτε έμμεσα. Ωστόσο, μόνο η μία από τις δύο ανά περίπτωση. Διότι αν στρατεύματα των ΗΠΑ συγκρούονταν απευθείας με αντίστοιχα της ΕΣΣΔ, θα είχαμε… νέο παγκόσμιο πόλεμο.
Και αυτό ήταν απευκταίο.
Το “δόγμα της αποτροπής” ήταν το κυρίαρχο και εκείνο βάσει του οποίου πορεύονταν οι δύο συνασπισμοί. Έχουμε αρκετά πυρηνικά για να σκοτώσουμε με άμεσα πλήγματα τα 5/6 του πληθυσμού σας και εμμέσως… κάθε ζωή πάνω στη γη, έλεγε ο ένας συνασπισμός στον άλλο. Mutually Assured Destruction, εξασφαλισμένη αμοιβαία καταστροφή, κατά την αμερικανική ορολογία. Το δόγμα λειτούργησε για όσο υπήρχαν τα δύο στρατόπεδα.
Και είχε και… πολιτικές παρενέργειες. Ιστορικά, η γενέτειρα και των δύο παγκοσμίων πολέμων (και των μεγάλων συγκρούσεων που ήταν τρόπον τινά “κάπως σαν παγκόσμιοι πόλεμοι”, δηλαδή ο πόλεμος της αυστριακής διαδοχής τον 18ο αιώνα και οι ναπολεόντειοι πόλεμοι τον 19ο αιώνα) ήταν η Ευρώπη. Δηλαδή οι ευρωπαϊκές ελίτ, στην ατέλειωτη διαμάχη τους για πόρους, πλούτη και δύναμη. Στην ανατολική Ευρώπη, αυτή που συνασπίστηκε κάτω από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, δεν υπήρχαν πλέον ελίτ μετά την επικράτηση του Σοσιαλισμού. Όπως και στη Σοβιετική Ένωση.
Ωστόσο, στη δυτική Ευρώπη συνέχιζαν να υπάρχουν ελίτ. Οι οποίες έπρεπε να μάθουν να συνεργάζονται ή μάλλον να ανταγωνίζονται συνεργαζόμενες. Απότοκο αυτής της αναγκαιότητας ήταν ο σχηματισμός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, που εξελίχθηκε στη συνέχεια σε ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα και συνακόλουθα σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ελίτ της δυτικής Ευρώπης σχημάτισαν έναν μηχανισμό που θα τους επιτρέπει να μοιράσουν την οικονομική πίτα δίχως συγκρούσεις και με ειρηνικά μέσα.
Όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης εντάχθηκαν, η μία μετά την άλλη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να συμμετέχουν οι νεοσχηματισθείσες ελίτ τους στην κατανομή που είχαν ήδη “στήσει” οι Δυτικοευρωπαίοι.
Οι νέοι ανταγωνισμοί
Βεβαίως ο κόσμος συνεχίζει να αλλάζει και οι νέοι ανταγωνισμοί που έρχονται στην επιφάνεια οδηγούν σε μια αναζωπύρωση των παλιών παθών. Οι ευρωπαϊκές ελίτ αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι έχουν ανάγκη από δικό τους στρατό, δεν μπορούν πλέον να βασίζονται τυφλά στους Αμερικανούς. Παράλληλα, ο εθνικισμός αναγεννάται και μαζί με τον πολιτικό του φορέα, την άκρα δεξιά, ετοιμάζονται για μελλοντική χρήση από τις ευρωπαϊκές ελίτ. Άλλωστε ο φασισμός, η πιο ακραία έκφραση του ακροδεξιού εθνικισμού, προκάλεσε τον πιο καταστροφικό πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας, τον Β’ Παγκόσμιο.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπου η Ευρώπη αρχίζει να ετοιμάζεται για να συμμετέχει σε μελλοντικούς πολέμους που θα γίνουν ξανά ο τρόπος για να μοιράζεται η παγκόσμια οικονομική “πίτα”, η Μέση Ανατολή συνεχίζει να είναι μια εστία αστάθειας.
Κάτι που… πέτυχε η Δύση, φυσικά. Πρώτα οι Βρετανοί, οι οποίοι αρχικά μοίρασαν κατά το δοκούν την περιοχή με αυθαίρετες γραμμές στον χάρτη, εξασφαλίζοντας εσαεί ανταγωνισμούς και γκρίνιες. Μετά τον πόλεμο, η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, καταμεσής μιας θάλασσας Αράβων, εξασφάλισε… χάος διαρκείας. Οι ΗΠΑ, στηρίζοντας με πάρα πολλά χρήματα και όπλα και άφθονα μέσα το Ισραήλ από τότε, ενώ ταυτόχρονα “γέννησαν” το ακραίο ριζοσπαστικό Ισλάμ μαζί με τους Σαουδάραβες συμμάχους τους, συμβάλλουν όσο κανέναν άλλον στη συντήρηση αυτής της εστίας αστάθειας.
Η άνευ όρων και προϋποθέσεων υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ είναι προφανής και εξηγείται εύκολα, αν σκεφτεί κανείς την προνομιακή θέση μέρους της ευάριθμης και πανίσχυρης εβραϊκής κοινότητας των ΗΠΑ στην αμερικανική ελίτ.
«Ο πόλεμος είναι πλέον η ζωή μας»
Τα συστημικά Μέσα Ενημέρωσης ήδη έχουν αρχίσει να αναπαράγουν τις “νέες” θέσεις των διαφόρων think tank, που θεωρούν πλέον ότι «ο πόλεμος στο εξής θα είναι ένα γεγονός της ζωής μας».
Δεν υπάρχουν πλέον δύο μόνο στρατόπεδα. Υπάρχει μεν το ΝΑΤΟ, αλλά οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι έχουν πλέον πολύ περισσότερα που τους χωρίζουν, απ’ όσα τους ενώνουν. Φυσικά δεν πρόκειται να αμφισβητηθεί η ύπαρξη του ΝΑΤΟ για αρκετά χρόνια ακόμη, ωστόσο κάποια στιγμή είναι μοιραίο ότι θα περάσει σε δεύτερο πλάνο.
Χοντρικά αυτήν την ώρα υπάρχει το ΝΑΤΟ, το οποίο μαζί με χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ν. Κορέα και το Ισραήλ βρίσκονται στη μία πλευρά. Και ο υπόλοιπος κόσμος, από την άλλη πλευρά. Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει. Οι συμμαχίες πλέον, εκτός από αυτές που είναι βαθιές, όπως εκείνη των ΗΠΑ με το Ισραήλ ή με τη Βρετανία, δεν μπορούν να θεωρηθούν αδιαμφισβήτητες, ούτε αιώνιες.
Και ακόμη κι έτσι, υπάρχουν αρκετές χώρες που μπορούν να χρησιμεύσουν ως “αντίπαλοι” αυτού του “μπλοκ” χωρών, έστω για την ώρα. Το Ιράν είναι ένας πολύ βολικός αντίπαλος, η Ρωσία ακόμη βολικότερος. Η Κίνα μοιάζει με τον “μεγάλο σκακιστή”, που ετοιμάζεται μεθοδικά και συστηματικά, ώστε να φτάσει στο σημείο να αμφισβητήσει τη μονοκρατορία των ΗΠΑ.
Αυτή τη στιγμή, η Κίνα στηρίζει διακριτικά τους δύο “μπαμπούλες” της Δύσης, Ρωσία και Ιράν. Δίχως να εμπλέκεται άμεσα. Αλλά πλέον δεν υπάρχει ιδεολογικό πλαίσιο σε αυτή τη διαφορά. Όλα είναι… μπίζνες!
Δεν είναι έτοιμοι
Σε αυτήν τη συγκυρία, γενικευμένη σύγκρουση, αυτό που λέμε “παγκόσμιος πόλεμος”, θα πρέπει να αποκλειστεί. Οι ΗΠΑ παραμένουν η μοναδική χώρα που μπορεί να διεξάγει παγκόσμιο πόλεμο και να τον κερδίσει. Ωστόσο οι ΗΠΑ δε θέλουν τέτοιο πόλεμο, διότι η αμερικανική ελίτ είναι κυρίαρχη παγκόσμια και είναι προνομιούχος της μοιρασιάς πόρων. Η Κίνα δεν είναι έτοιμη, η Ρωσία είναι πολύ “λίγη”.
Και οι ευρωπαϊκές ελίτ δεν είναι ακόμη έτοιμες για να συμμετάσχουν σε ανακατανομή ισχύος και πόρων παγκόσμια, πρέπει πρώτα να πείσουν τους λαούς τους να χρηματοδοτήσουν μια νέα πολεμική μηχανή. Οι συγκρούσεις των Ισραηλινών με τους γείτονές τους δύσκολα θα παράξουν μια σύγκρουση που θα βγει “εκτός ορίων”. Πρέπει να γίνουν τρομακτικά λάθη εκτίμησης και χειρισμών από τις ΗΠΑ, για να βγει εκτός ορίων μια τέτοια περιφερειακή σύγκρουση και να οδηγηθούμε σε γενικευμένο πόλεμο.
Ωστόσο, σε μια γη στην οποία κυριαρχούν “οι δυνάμεις της αγοράς” (στην πραγματικότητα, 2.400 πάμπλουτες οικογένειες που ελέγχουν το 40% του παγκόσμιου πλούτου και τους κύριους τομείς ισχύος και τις μεγαλύτερες χώρες) δε χρειάζεται ένας “παγκόσμιος πόλεμος” για να μπούμε σε μια παρατεταμένη κρίση διαρκείας, όπου πολύς κόσμος θα πεινάσει, όπου οικονομίες θα καταστραφούν, εκατοντάδες εκατομμύρια θα φτωχοποιηθούν. Όλοι είναι ευάλωτοι, εκτός από τις ελίτ των ελίτ, οι οποίοι βγαίνουν κερδισμένοι σε κάθε περίπτωση και από κάθε σύγκρουση.
