Zougla Newsroom
Απόρρητο μυστικό για τους Έλληνες το καταφύγιο τους, όταν και αν υπάρχει, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους οι οποίοι γνωρίζουν με ακρίβεια πού θα σπεύσουν να προστατευθούν σε περίπτωση βομβαρδισμού.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Σε όλη την Ευρώπη, π.χ. Σουηδία, Ελβετία και σε άλλες χώρες, οι ασκήσεις ετοιμότητος του πληθυσμού είναι επαναλαμβανόμενες. Ο τόπος καταφυγής τους είναι ενεργός ανά πάσα στιγμή ακόμα και σε περίπτωση χρήσης πυρηνικών όπλων. Στην Ελλάδα επικρατεί η άγνοια, η προχειρότητα και ο αυτοσχεδιασμός.
Με νοοτροπία Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το κράτος και η Πολιτική Προστασία κρατούν ανοήτως ως επτασφράγιστο μυστικό τα σημεία προστασίας του πληθυσμού. Ασκήσεις γίνονται μόνο για τις σειρήνες οι οποίες λόγω της αύξησης του πληθυσμού από τότε μέχρι σήμερα δεν επαρκούν και συνήθως δεν λειτουργούν όλες.
Οι μόνοι που απάντησαν ειλικρινά στο ερώτημά μας ήταν συνταξιούχοι στρατιωτικοί οι οποίοι μας διαβεβαίωσαν ότι με την πραγματική έννοια προστασίας του πληθυσμού σε περίπτωση πολέμου, καταφύγια στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, όπως, παραδείγματος χάριν, το καταφύγιο κάτω από την εκκλησία του Αγ. Ελευθερίου στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, που έχει σκεπαστεί με χώμα και είναι σφραγισμένο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Τι νόημα έχει όταν ηχούν οι σειρήνες, ο Έλληνας πολίτης να μην ξέρει πού θα σπεύσει να προστατευθεί και ποιος «αρμόδιος» και με ποιον τρόπο θα προλάβει να τον ενημερώσει την ώρα του πανικού;
Το υδροκέφαλο ελληνικό κράτος και σε αυτή την περίπτωση κάνει αισθητή την παρουσία του. Καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν σκέφτηκε να εγκαταλείψει αυτή την απαρχαιωμένη και απαράδεκτη νοοτροπία, να κατασκευάσει πραγματικά καταφύγια των οποίων τη θέση θα γνωρίζουν επακριβώς οι πολίτες μέσω των απαραίτητων ασκήσεων ετοιμότητας. Έτσι κι αλλιώς ακόμα και κάποια παλαιά καταφύγια που υπάρχουν δεν παρέχουν καμία ασφάλεια σε σχέση με τα σύγχρονα οπλικά συστήματα που χρησιμοποιούνται. Προς το παρόν, οι μόνοι προστατευμένοι είναι ελάχιστοι ιδιώτες οι οποίοι εκτός από τα ακριβά πλακάκια του μπάνιου τους και τις πισίνες, φρόντισαν να κατασκευάσουν το δικό τους ασφαλές καταφύγιο. Άραγε ο κύριος Κικίλιας και η Πολιτική Προστασία εκτός από το 112 για φωτιές και πλημμύρες, έχουν σκεφθεί ότι και τα καταφύγια έπρεπε να ανήκουν στη δική τους αρμοδιότητα όπως επίσης και οι απαραίτητες ασκήσεις ετοιμότητας του πληθυσμού;
Αντιμετωπίζοντας την έντονη, αδικαιολόγητη αλλά χαρακτηριστική κρυψίνοια των στρατιωτικών αρχών όσον αφορά στο θέμα των καταφυγίων σε καιρό πολέμου και την δυσεξήγητη εμμονή του ελληνικού κράτους να θεωρεί απόρρητες τις όποιες πληροφορίες γύρω από το τα ζητήματα πολιτικής προστασίας σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, η «Ζούγκλα» απευθύνθηκε στους τοπικούς άρχοντες στην ελληνική Περιφέρεια.
Είναι αυτοί που θα μπορούσαν να δώσουν μία πληρέστερη εικόνα για το τι συμβαίνει στις μεγάλες επαρχιακές πόλεις. Οι απαντήσεις τους είναι απογοητευτικές. Το μόνον μέλημα είναι να αποφύγουν κάθε κουβέντα που θα μπορούσε να τους εκθέσει εκτός βεβαίως από κάποιες ηχηρές εξαιρέσεις.
Η πρώτη εντύπωση είναι και η αναμενόμενη. Επί της ουσίας καταφύγια για προστασία των πολιτών σε καιρό πολέμου δεν υπάρχουν σε ικανό αριθμό που αναλογεί στους κατοίκους κάθε περιοχής. Σε κάποιες πόλεις υπάρχουν μερικές δομές για τις οποίες δεν δίνονται πληροφορίες. Τέλος στην παραμεθόριο και στα νησιά οι Δήμαρχοι δηλώνουν πως υπάρχουν καταφύγια και πως συντηρούνται κανονικά αποφεύγοντας ωστόσο να εμπλακούν σε περαιτέρω συζητήσεις. «Βεβαίως δεν μπορώ να σας αποκαλύψω περισσότερα» απαντούν οι Δήμαρχοι των νησιών του Αιγαίου αλλά και της Τρίπολης. Γενικά καταδεικνύεται πως καταφύγια υπάρχουν σε περιοχές της προκάλυψης και εκεί όπου έχουν κατασκευαστεί μεγάλα στρατόπεδα
Για κάποιο ανεξήγητο λόγο τα καταφύγια είναι απόρρητο στρατιωτικό μυστικό. Αποτέλεσμα, ακόμη και αν σε μία πόλη υπάρχουν καταφύγια, οι πολίτες αγνοούν το πού βρίσκονται και άρα και όταν υπάρξει ανάγκη θα επικρατήσει χάος και πανικός.
Το ρεπορτάζ της «Ζούγκλας» που προκύπτει από αρμόδιους υπηρεσιών αναφέρει πως τα είδη των καταφυγίων διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Τα δημόσια ή δημοτικά καταφύγια τα οποία κατασκευάζονται από το Δημόσιο ή τους δήμους και τις κοινότητες με σκοπό την προστασία του γενικού πληθυσμού ή των εργαζομένων στις υπηρεσίες. Υπάρχουν επίσης τα ιδιωτικά καταφύγια που συνήθως αποτελούν υπόγειους ιδιόκτητους χώρους επιχειρήσεων ή ιδιωτών οι οποίοι πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές, όπως είναι ο σωστός εξαερισμός και η παρουσία εισόδου και εξόδου από το χώρο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ιδιωτικού καταφυγίου αποτελούν, οι υπόγειοι σταθμοί πάρκινγκ της πόλης, που εντοπίζονται και χαρτογραφούνται από την αρμόδια υπηρεσία προστασίας εν καιρώ ειρήνης, ώστε να χρησιμοποιηθούν σε μία κατάσταση επείγουσας ανάγκης από έναν ορισμένο αριθμό περίοικων. Στην τρίτη κατηγορία καταφυγίων σύμφωνα με την ΠΣΕΑ ( Πολιτική Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης) ανήκουν τα ορύγματα ή αλλιώς χαρακώματα, τα οποία κατασκευάζονται σε μικρό χρονικό διάστημα με μικρή δαπάνη χρημάτων, κυρίως σε ανοιχτούς ελεύθερους χώρους.
Είναι χαρακτηριστικές οι απαντήσεις Δημάρχων και άλλων αρμοδίων στα τρία ερωτήματα της «Ζούγκλας» που είναι τα εξής:
- Υπάρχουν καταφύγια στην πόλη σας;
- Αν υπάρχουν σε τι κατάσταση βρίσκονται ;
- Γνωρίζουν οι πολίτες που θα κατευθυνθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή πολέμου;
Οι απαντήσεις που λάβαμε είναι οι εξής:
Ανύπαρκτα είναι τα καταφύγια στον Δήμο Νέου Ηρακλείου Αττικής, όπως επιβεβαίωσε ο Δήμαρχος, Νίκος Μπάμπαλος, ενώ «σύγχρονα καταφύγια στην Πάτρα δεν υπάρχουν, παρά μόνον παλιά», εξήγησε ο Δήμαρχος Κωνσταντίνος Πελετίδης. Ο ίδιος διευκρίνισε μάλιστα πως «αυτό που έχουμε – που είναι στην εποπτεία του Δήμου – στα Ψηλαλώνια λειτουργεί σαν μουσείο και σαν παρουσίαση της ιστορίας της πόλης μας στην κατοχή. Δεν είναι κάτι το οποίο εξυπηρετεί τον σκοπό του καταφυγίου, και τα άλλα δεν τα διαχειρίζεται ο Δήμος για να σας πω».
«Υπήρχε παλιά ένα καταφύγιο στην Κόρινθο για έναν μικρό αριθμό πολιτών, το οποίο όμως τώρα έχει εγκαταλειφθεί», ανέφερε ο Δήμαρχος Κορίνθου, Βασίλης Νανόπουλος. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης όπως εκείνη του πολέμου εξήγησε πως: «έχουμε οδηγίες και σχέδιο από την Πολιτική Προστασία για συγκέντρωση αρχικά στο γήπεδο της πόλης».
Ο Παναγιώτης Σημανδηράκης, Δήμαρχος Χανίων με τη σειρά του εξήγησε πως «πλέον δεν υπάρχει έννοια καταφυγίου. Υπάρχουν χώροι καταφυγής σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Συνήθως είναι αίθριοι χώροι οι οποίοι έχουν τα βασικά, πόσιμο νερό και δεν κινδυνεύεις από πτώσεις κτηρίων ή άλλα φαινόμενα» και συμπλήρωσε πως «καταφύγιο υπόγειο απ’ όσο γνωρίζω δεν υπάρχει, αλλά σε περίπτωση πολέμου αναλαμβάνει ο στρατός και μας λέει τι να κάνουμε».
Ο Δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργος Μαρινάκης, ανέφερε από τη δική του πλευρά πως δεν γνωρίζει, «καθώς τα καταφύγια δεν τα διαχειρίζονται οι Δήμοι, και δεν είναι εμφανή» ενώ συμπλήρωσε πως «δεν μας έχουν δώσει τέτοιες πληροφορίες, αλλά επειδή έχουμε στρατιωτική μονάδα σίγουρα θα ‘χουμε προβλέψει κάποια πράγματα».
«Δεν είναι δική μου αρμοδιότητα» απάντησε ο Δήμαρχος Λαμίας, Ευθύμιος Καραΐσκος στα παραπάνω ερωτήματα περί καταφυγίων για την προστασία των πολιτών σε καιρό πολέμου, ενώ αρνήθηκε να σχολιάσει κάτι περαιτέρω.
Αντιθέτως, «υπάρχουν πολλά καταφύγια στην Αλεξανδρούπολη» διαβεβαίωσε ο Δήμαρχος Γιάννης Ζαμπούκης. Το ίδιο και ο υπεύθυνος της Διεύθυνσης Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης Αλεξανδρούπολης, Ανδρέας Κρομμύδας, ο οποίος πρόσθεσε πως συντηρούνται και ελέγχονται τακτικά. Ωστόσο οι πολίτες δεν γνωρίζουν που βρίσκονται τα σημεία για την προστασία τους σε καιρό πολέμου και οι λεπτομέρειες για τα παραπάνω αποτελούν απόρρητες πληροφορίες. Ομοίως και ο Δήμαρχος Σάμου, Στάντζος Γιώργος ανέφερε στο zougla.gr πως «υπάρχουν καταφύγια και είναι και συντηρημένα. Τα συντηρούμε συνεχώς».
Όσον αφορά στα καταφύγια της Καβάλας, ο Δήμαρχός της, Θεόδωρος Μουριάδης, δήλωσε πως η πόλη έχει γύρω στα 50 τα οποία συντηρούνται μία φορά τον χρόνο και τα ελέγχει η αστυνομία. Οι πολίτες δεν γνωρίζουν όμως το σημείο που βρίσκονται, καθώς σύμφωνα με τον ίδιον: «είναι η περίεργη άποψη της αστυνομίας ότι αυτά (οι πληροφορίες) είναι εμπιστευτικά και δεν πρέπει να ξέρουν, είναι απόρρητο». Και στην Τρίπολη, σύμφωνα με τον Δήμαρχό της, Κώστα Τζιούμη υπάρχουν χώροι σε υπόγεια κτήρια, που έχουν καθοριστεί από την Πολιτική Προστασία και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου θα καταφύγουν οι πολίτες σε περίπτωση πολέμου. «Τα συντηρούμε εμείς και η περιφέρεια» εξήγησε ο ίδιος.
Ο Δήμαρχος Βόλου, Αχιλλέας Μπέος, ανέφερε πως: «ενημερώθηκα από την Πολιτική Προστασία πως στον Βόλο υπάρχουν τρία σημεία καταφυγίων τα οποία τα διαχειρίζεται ο στρατός και οι τοποθεσίες τους είναι απόρρητες». Επίσης, και ο Δήμος Τρικκαίων έχει τρία χαρακτηρισμένα καταφύγια. Ένα στο υπόγειο της πρώην Νομαρχίας, και το άλλα στα υπόγεια πάρκινγκ στα δικαστήρια και το άλλο στην πλατεία Λαναρά, τα οποία συντηρούνται από την Περιφέρεια, διευκρινίζει ο Δήμαρχος, Νίκος Σακάς.
Όσο για την Μυτιλήνη, ο Δήμαρχος, Στρατής Κύτελης ξεκαθάρισε πως: «Έχουμε σχέδιο συνολικό, το οποίο έχει κατατεθεί από την Πολιτική Προστασία» και συνεχίζει λέγοντας «υπάρχουν χώροι αλλά δεν μπορώ να σας πω πού». Την ίδια απάντηση λάβαμε και από τον Δήμαρχο Λάρισας, Απόστολο Καλογιάννη ο οποίος ανέφερε πως υπάρχουν καταφύγια «αλλά τα διαχειρίζεται η Πολιτική Προστασία και ο στρατός. Υπάρχει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης». Παρομοίως και ο δήμαρχος Αγρινίου, Γιώργος Παπαναστασίου, ο οποίος ανέφερε πως σαφώς υπάρχουν καταφύγια αλλά αυτές οι πληροφορίες είναι απόρρητες και πως: «δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αυτά».
Τέλος, όσο για τον Δήμαρχο Καρδίτσας, Βασίλειο Τσιάκο μετά από πολλά τηλεφωνήματα απάντησε πως έχει μία συνάντηση και δεν μπορεί να απαντήσει στα ερωτήματα για τα καταφύγια της πόλης του.
Στη Θεσσαλονίκη σύμφωνα με πληροφορίες, κάποια καταφύγια είναι υπό την επίβλεψη του Στρατού, βρίσκονται στην περιοχή της οδού Λαγκαδά αλλά και σε υπόγεια πολυκατοικιών και δομών, νοσοκομείων και ιδρυμάτων που παραμένουν σε χρήση ακόμα και σήμερα, σε διάφορες περιοχές του κέντρου. Σύμφωνα με την Περιφέρεια, «περαιτέρω πληροφορίες που αφορούν την τοποθεσία ή άλλα λειτουργικά στοιχεία των καταφυγίων δεν επιτρέπεται να δημοσιοποιηθούν, καθώς η αποκλειστική διαχείρισή τους εμπίπτει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των Ενόπλων Δυνάμεων».
Το πυρηνικό καταφύγιο του 424 ΓΣΝΕ
Πολλοί κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ίσως δεν γνωρίζουν ότι η πόλη έχει το δικό της πυρηνικό καταφύγιο – νοσοκομείο πλήρως εξοπλισμένο να ανταποκριθεί σε συνθήκες πυρηνικού και βιοχημικού πολέμου. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Το πυρηνικό αυτό καταφύγιο είναι ελβετικής τεχνογνωσίας, βρίσκεται στο δεύτερο υπόγειο του 424 ΓΣΝΕ και είναι σε σχήμα Π, με εσωτερική θωράκιση μόνο με σκυρόδεμα.
Πρόκειται για υπερσύγχρονη κατασκευή που βασίζεται σε πρωτόγονο σύστημα που είχαν στην Ασία, ένα είδος βεντάλιας, ανοίγει με πολύ μικρή ενέργεια και κλείνει, επιτρέποντας μόνο την έξοδο όχι την είσοδο. Το τσιμέντο στις πόρτες και στην τοιχοποιία έχει πάνω από 50% πυρίτιο και ασβέστιο κατά βάρος και στοιχεία μεγάλου μαζικού αριθμού για να αποφεύγεται η ακτινοβόληση Γ’. Επιπλέον, είναι αναγκαία για την προστασία από τα νετρόνια, βάριο, άνθρακα, σίδηρο, χάλυβα και πρόσμειξη νερού.
Το καταφύγιο κάτω από το νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς»
Επίσης και στο νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς» στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα άλλο καταφύγιο το οποίο παλαιότερα είχε ανοίξει τις πύλες του για το κοινό. Πρόκειται για ένα καταφύγιο το οποίο έχτισαν το 1942 οι Γερμανοί κατακτητές και το χρησιμοποιούσαν ως νοσοκομείο για να περιθάλπουν τους τραυματίες τους.
Το καταφύγιο είναι χτισμένο από οπλισμένο μπετόν, διέθετε μία κεντρική είσοδο και τρεις εξόδους κινδύνου. Σώζεται άθικτο μέρος του δικτύου ηλεκτρικού ρεύματος (42 βολτ), βάσεις εξαερισμών, τουαλέτες και διάδρομοι.
Στην Αττική υπάρχουν αρκετά υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια κάποια πιο σύγχρονα και άλλα της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου. Στην Αθήνα (Λυκαβηττός, Αρδηττός, Πολύγωνο κ.α.), στον Πειραιά (Προφ. Ηλίας, Καστέλα, Δραπετσώνα κ.α.), στα νότια προάστια (Ελληνικό, Βούλα, Γλυφάδα), στα βόρεια (Κηφισιά, Παπάγου, Ψυχικό), στο Σούνιο, στη Ραφήνα. Ανάμεσα σ’ αυτά τα καταφύγια υπάρχουν μερικά όπως της «Μεγάλης Βρετανίας», του Μεγάρου της Εθνικής Ασφαλιστικής, της Τραπέζης της Ελλάδος, του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το υπόγειο του Μεγάρου του Αρείου Πάγου. Το 1999 υπολογιζόταν ότι στην Ελλάδα σώζονταν περίπου 200 δημόσια καταφύγια. Τα περισσότερα, όπως προκύπτει από την έρευνα που είχαν κάνει στο παρελθόν δημοσιογράφοι, βρίσκονταν στο χείλος της κατάρρευσης.
Καρύδης: Υπάρχουν καταφύγια αλλά στα υπόγεια πάρκινγκ χρειάζεται προσοχή
Η «Ζούγκλα» συνομίλησε και με τον καθηγητή αντισεισμικών κατασκευών, Παναγιώτη Καρύδη για την καταλληλότητα των χώρων αυτών που έχουν επιλεχθεί προκειμένου να προστατευτούν οι πολίτες σε περίπτωση εχθρικών βομβαρδισμών. Όπως είπε ο καθηγητής: «Έχω επισκεφθεί καταφύγια τα οποία έχουν 50 μέτρα μπετό στην επιφάνεια. Αυτά είναι πολύ ανθεκτικά και αντέχουν σε πολύ ισχυρούς βομβαρδισμούς. Θεωρώ πως το καλύτερο και πιο ασφαλές καταφύγιο είναι το μετρό. Σχετικά με τα υπόγεια πάρκινγκ τα οποία επιλέγονται για καταφύγια εκεί έχω κάποιες ενστάσεις διότι δεν ξέρουμε τι έχουν κάνει οι κατασκευαστές. Δηλαδή δεν ξέρουμε την αντοχή σε βομβαρδισμούς και ούτε μπορούμε να την μάθουμε ακριβώς.
